Proktoloji anal bölgenin hastalıklarıyla ilgilenen bilim dalıdır. Proktoloji Yunanca’daki proktos (anüs) ve logos (bilim) kelimelerinden türemiştir. Mısır hiyerogliflerinde (M.Ö. 2723- 2563) firavunun lavmanlarını yapan kraliyet proktologlarından bahsedilmektedir. Yine meşhur Ebers papirüsü (M.Ö.1500) bazı sıvı karışımlar ve gazlarla yapılan lavman tedavisinden bahsetmektedir. Antik Yunan’da Hipokrat (M.Ö.460-377) proktolojik hastalıklar ve bunların tedavileri ile ilgilenmiş ve cerrahi tedavilerini tanımlamıştır. Anal fistül için eksizyon ve sülfür tozu ile fistül hattının kimyasal koterizasyonunu önermiştir. Yine hemoroidal hastalığın cerrahi tedavisinde iki yol tanımlanmıştır. Sıklıkla sıcak demir ile koterizasyon yapmış ve diğer yöntem olarak eksizyon, sülfür tozu ile kimyasal koterizasyonu önermiştir. İslam dünyasının en önemli bilim insanı İbn-i Sina (M.S.980-1037) Tıp Kanunu (Canon Medicine) kitabında 140’ın üzerinde çizimlerle cerrahi tedaviler anlatılmış, bu çizimlerin içinde anorektal hastalıkların cerrahi tedavisinin de teknik çizimleri yer almaktadır. Sabuncuoğlu Şerafettin, Amasya (Türkiye)1465 yılında yayınladığı Cerrahiyyeti’l-İlhaniyye kitabında proktolojik hastalıkların cerrahi tedavilerini teknik çizimler ve cerrahi alet çizimleri ile anlatmıştır.

Modern proktoloji gelişimi 19. yüzyılda hızlanmış, rektum kanserinde rektum rezeksi- yonunu 1826 yılında Jacques Lisfranc tanımladığı metotla yapmıştır. Gullaume Dupuytren Napoleon Bonaparte’ın hemoroidal hastalığını başarıyla tedavi etmiştir. İlk rektoskopik uygulamalar, Amerikalı doktor Howard Alwood Kelly tarafından proktolojik muayenede kullanıl- maya başlanmıştır.

Anorektal hastalıkların tanı ve tedavisinde yaşanan gelişmeler II. Dünya Savaşından sonra bir sıçrama yaşamıştır. Hastalar için daha iyi koşullar, cerrahi aletlerin teknolojik gelişimi, cerrahların proktoloji alanında özelleşmeleri günümüze kadar gelişerek devam etmektedir.

Uzun zamandır oluşumunu planladığımız proktoloji kitabımızın amacı, bu alanda çalışan hekimlere bir kaynak oluşturmaktır. Proktolojik hastalıklar toplumda sık görülen hastalıklardandır ve hastaların yaşam kalitesini ciddi ölçüde bozabilir. Ne yazık ki toplumda sık görülen bu hastalıklara hekimler tarafından yeterince kıymet verilmemiş ve bu konuda tecrübe edinilmemiştir. Çoğu zaman hasta çekinceleri nedeniyle muayene tam yapılmadan sadece ilaç yazılarak tedavi edilmeye çalışılmıştır.

Bir kitabı oluşturmak uzun süreli ve zahmetli bir iştir. Konusunda deneyimli hekimler tara- fından kaleme alınan ilgi çekici konuları, görseller yardımıyla kolayca anlaşılır kılmaya çalış- tık. Güncel literatür bilgileri ile destekledik. Her bilimsel çalışma gibi bu kitap da konusunda uzman ve bilimsel üretkenliği olan cerrahlar tarafından eleştirilmeye ve geliştirilmeye açıktır.

Prof. Dr. Bahadır EGE
Atılım Üniversitesi, Genel Cerrahi AD,
Ankara, Türkiye