ÖZEL GRUPLARDA ALKOL VE MADDE KULLANIM BOZUKLUKLARI VE TEDAVİSİ

Ozel_Gruplarda_Alkol_ve_Madde_Kullanimi_Bozukluklari_ve_Tedavisi_kapak

ALKOL VE MADDE KULLANIM BOZUKLUKLARINDA BİREYSEL TERAPİLER

Rıza Gökçer Tulacı

Balıkesir Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Ruh Sağlığı ve Hastalıkları AD, Balıkesir, Türkiye

Tulacı RG. Alkol ve Madde Kullanım Bozukluklarında Bireysel Terapiler. Doğan Bulut S, editör. Özel Gruplarda Alkol ve Madde Kullanım Bozuklukları ve Tedavisi. 1. Baskı. Ankara: Türkiye Klinikleri; 2025. p.175-186.

ÖZET

Alkol ve madde kullanım bozukluğu tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de oldukça yaygın olarak görülmektedir. Alkol ve madde kullanım bozukluğu bireyler üzerinde sadece tıbbi sorunlara neden olan biyolojik bir durum olmanın ötesindedir. Psikolojik ve sosyolojik yönleri ile hem bireyin hayatının neredeyse tüm alanlarını hem de aile ve toplumsal yaşamı belirgin olarak etkilemektedir. Bu nedenle bir halk sağlığı sorunu olarak kabul edilmektedir. Alkol ve madde kullanım bozukluğunun ortaya çıkmasında ve sürmesinde biyolojik etkenler ile birlikte psikolojik etkenlerinde önemli rolü bulunur. Araştırmalar, özellikle kişilik özellikleri, işlevsiz baş etme tutumları, duygu düzenleme güçlükleri, travmatik yaşantılar ve öğrenilmiş davranış kalıplarının bağımlılık üzerindeki etkisini vurgulamaktadır. Bu nedenle bağımlılık tedavisinde medikal tedavi yanında psikososyal tedavilerin uygulanması tedavi başarısının artmasında ve yinelemelerin önlenmesinde önemli bir yere sahiptir.

Bilişsel davranışçı terapi (BDT) bilişsel ve davranışçı yöntemleri kullanarak, duygu, düşünce ve davranışların fark edilmesi, hatalı ve çarpıtılmış inançların ve işlevsiz davranış kalıplarının değiştirilmesi yolu ile ruhsal sorunların tedavisini esas alan bir psikoterapi türdür. BDT alkol ve madde kullanım bozukluğunda etkili ve kanıta dayalı bir tedavi yöntemidir. Kalıcı etki sağlaması ve özellikle relapsların önlenmesindeki etkililiği bu terapi türünü avantajlı kılan özelliklerdir.

Kısa müdahale, hastaların alkol ve madde kullanımlarının taranması, değerlendirilmesi ve çeşitli müdahale yöntemlerini kapsayan bir klinik yaklaşımdır. Hem alkol hem de madde kullanım bozukluğunun tedavisinde birinci basamak sağlık kuruluşlarında ve hastanelerde uygulanabilmektedir.

Motivasyonel Görüşme (MG), bireylerin davranışlarını değiştirmeye yönelik motivasyonlarını keşfetmelerine ve bu motivasyonu artırmalarına yardımcı olmayı hedefleyen, hasta odaklı bir iletişim yöntemidir. Bağımlılık tedavisi alanında davranış değişikliğini teşvik etmek amacıyla etkili bir psikoterapötik teknik olarak uzun süredir kullanılmaktadır.

Alkol ve madde kullanım bozukluklarında medikal tedavilere psikoterapinin eklenmesi tedavinin etkinliğin artırmakta, yineleme oranlarını düşürmekte ve bu kombine tedavi uygulaması çeşitli tedavi kılavuzlarında standart bir prosedür olarak önerilmektedir. Bu bölümde alkol ve madde kullanım bozukluklarında etkinliği gösterilmiş, pratik uygulamada yaygın olarak kullanılan Bilişsel Davranışçı Terapi, Kısa Müdahale ve Motivasyonel Görüşme yaklaşımları sunulacaktır.

Anahtar Kelimeler: Alkolizm; Madde kullanımına bağlı bozukluklar; Psikososyal müdahale; Psikoterapi; Bilişsel davranışçı terapi

Referanslar

  1. Fuchshuber J, Unterrainer HF. Childhood trauma, personality, and substance use disorder: The development of a neuropsychoanalytic addiction model. Front Psychiatry. 2020;11:531. [Crossref]  [PubMed]  [PMC]
  2. A'zami Y, Doostian Y, Mo'tamedi A, Massah O, Heydari N. Dysfunctional attitudes and coping strategies in substance dependent and healthy individuals. Iranian Rehabilitation Journal. 2015;13(1):51-5.
  3. Bhais AZB. Bağımlılıkta Psıkoterapının Kullanımı. Current Addiction Research. 2022;6(2):12-6.
  4. McGovern MP, Carroll KM. Evidence-based practices for substance use disorders. Psychiatric Clinics. 2003;26(4):9911010. [Crossref]  [PubMed]
  5. Marsh A, Dale A, Willis L. A counsellor's guide to working with alcohol and drug users. Drug and Alcohol Office Perth, Australia. 2007.
  6. López G, Orchowski LM, Reddy MK, Nargiso J, Johnson JE. A review of research supported group treatments for drug use disorders. Substance Abuse Treatment, Prevention, and Policy. 2021;16(1):51. [Crossref]  [PubMed]  [PMC]
  7. Ray LA, Meredith LR, Kiluk BD, Walthers J, Carroll KM, Magill M. Combined pharmacotherapy and cognitive behavioral therapy for adults with alcohol or substance use disorders: a systematic review and meta-analysis. JAMA Netw Open. 2020;3(6):e208279-e208279. [Crossref]  [PubMed]  [PMC]
  8. NİCE. Alcohol-use disorders: diagnosis, assessment and management of harmful drinking (high-risk drinking) and alcohol dependence Clinical guideline [CG115]. 2011.
  9. McHugh RK, Hearon BA, Otto MW. Cognitive behavioral therapy for substance use disorders. Psychiatric Clinics. 2010;33(3):511-25. [Crossref]  [PubMed]  [PMC]
  10. Magill M, Ray LA. Cognitive-behavioral treatment with adult alcohol and illicit drug users: a meta-analysis of randomized controlled trials. J Stud Alcohol Drugs. 2009;70(4):516-27. [Crossref]  [PubMed]  [PMC]
  11. Rodgers C. Brief interventions for alcohol and other drug use. Aust Prescr. 2018;41(4):117. [Crossref]  [PubMed]  [PMC]
  12. WHO. Kısa Müdahale Tehlikeli ve zararlı madde kullanımı için ASSIST bağlantılı kısa müdahale Birinci basamak tedavi için el kitabı [Internet]. 2010 [cited 2024 Dec 8].
  13. O'Donnell A, Anderson P, Newbury-Birch D, Schulte B, Schmidt C, Reimer J, et al. The impact of brief alcohol interventions in primary healthcare: a systematic review of reviews. Alcohol and alcoholism. 2014;49(1):66-78. [Crossref]  [PubMed]  [PMC]
  14. Kaner EFS, Dickinson HO, Beyer F, Pienaar E, Schlesinger C, Campbell F, et al. The effectiveness of brief alcohol interventions in primary care settings: a systematic review. Drug Alcohol Rev. 2009;28(3):301-23. [Crossref]  [PubMed]
  15. Roche AM, Freeman T. Brief interventions: good in theory but weak in practice. Drug Alcohol Rev. 2004;23(1):11-8. [Crossref]  [PubMed]
  16. Akvardar Yıldız. Alkol Kullanım Bozukluklarının Tanı Tedavisinde Kısa Müdahale Yaklaşımı. In: Evren Cüneyit, Ögel Kültegin, Uluğ Berna, editors. Alkol Madde Bağımlılığı Tanı ve Tedavi El Kitabı. Ankara: Türkiye Psikiyatri Derneği Yayınları. 2012:127-38.
  17. Thomas F. Babor, John C. Higgins-Biddle, John B. Saunders, Maristela G. Monteiro. WHO. 2001 [cited 2024 Dec 8]. The Alcohol Use Disorders Identification Test Guidelines for Use in Primary Care Second Edition.
  18. Lee CS, Colby SM, Rohsenow DJ, Martin R, Rosales R, McCallum TT, et al. A randomized controlled trial of motivational interviewing tailored for heavy drinking latinxs. J Consult Clin Psychol. 2019;87(9):815. [Crossref]  [PubMed]  [PMC]
  19. Smedslund G, Berg RC, Hammerstrøm KT, Steiro A, Leiknes KA, Dahl HM, et al. Motivational interviewing for substance abuse. Campbell Systematic Reviews. 2011;7(1):1-126. [Crossref]
  20. Burke BA. Motivational interviewing: A meta-analysis of controlled clinical trials. The University of Arizona. 2003. [Crossref]  [PubMed]
  21. Harris KJ, Catley D, Good GE, Cronk NJ, Harrar S, Williams KB. Motivational interviewing for smoking cessation in college students: a group randomized controlled trial. Prev Med (Baltim). 2010;51(5):387-93. [Crossref]  [PubMed]  [PMC]
  22. Miller WR, Rollnick S. Motivational interviewing, preparing people to change addictive behavior. What Is Motivational Interviewing? New York: The Guildford Press. 2002. [Crossref]
  23. Ögel K. Motivasyonel görüşme tekniği. Türkiye Klinikleri Journal of Psychiatry-Special Topics. 2009;2(2):41-4.
  24. DİCLE AN. Motivasyonel Görüşme: Öğeler, ilke ve yöntemler. International Journal Of Socıal Humanıtıes Scıences Research. 2017;4(15):2043-53. [Crossref]
  25. Özdemir H, Taşcı S. Motivasyonel görüşme tekniği ve hemşirelikte kullanimi-The application of motivational interviewing technique in nursing. ERÜ Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi. 2013;1(1):41-7.