AKUT AORT SENDROMLARI

AkutAortSendromlariKapak

AORT SENDROMLARININ SINIFLANDIRILMASI

Yasin Kılıç

Atatürk Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Kalp Damar Cerrahisi AD, Erzurum, Türkiye

Kılıç Y. Aort Sendromlarının Sınıflandırılması. Ünlü Y, editör. Akut Aort Sendromları. 1. Baskı. Ankara: Türkiye Klinikleri; 2025. p.63-74.

ÖZET

Aort diseksiyonu (AD), intramural hematom (İMH) ve penetre aort ülserini (PAÜ) içeren akut aort sendromları (AAS), hızlı tanı ve doğru sınıflandırma gerektiren yaşamı tehdit eden klinik tablolardır. Tarihsel olarak en yaygın kullanılan sınıflandırmalar, esas olarak asendan ve desendan aortanın tutulumuna odaklanan DeBakey ve Stanford sistemleridir. Bu sistemlerin kalıcı sadeliği, özellikle acil ve radyolojik uygulamalarda geniş kabul görmesini sağlamıştır. Ancak tanısal görüntüleme ve tedavi stratejilerindeki gelişmeler, daha kapsamlı modellerin geliştirilmesine yol açmıştır. Güncel sistemler olan SVS/STS, Penn, TEM ve DISSECT; primer entri yerinin konumu, zamanlama evresi, klinik komplikasyonlar, malperfüzyon paternleri ve yalancı lümen durumu gibi çok boyutlu parametreleri içermektedir.

SVS/STS sınıflaması, aort zonları boyunca proksimal ve distal yayılımı haritalandırarak cerrahi ve endovasküler planlamada doğruluğu artırır. Penn sistemi, hastaları iskemi ve dolaşım kollapsına göre sınıflandırarak anatomiden öte prognostik değer sağlar. Onkolojik evrelemeden esinlenen TEM modeli, Stanford sınıflamasını entri yeri ve malperfüzyon durumunu entegre ederek genişletmiştir. DISSECT sistemi ise süre, intimal yırtık konumu, aort çapı, segmental yayılım, komplikasyonlar ve trombozu birleştirerek pratik ve kapsamlı bir değerlendirme aracı sunar. Ayrıca IRAD gibi büyük kayıtlar, hiperakut dönemden kronik faza uzanan zaman temelli evrelerin prognostik önemini doğrulamış ve semptom başlangıcından sonraki ilk 30 gün içinde sağkalımın giderek azaldığını vurgulamıştır.

Bu modern sistemlerin gelişmişliğine rağmen, pratikliği nedeniyle geleneksel DeBakey ve Stanford sınıflamalarıyla birlikte varlığını sürdürmektedir. Sınıflama sistemlerinin evrimi, anatomik, klinik ve zamana dayalı faktörleri cerrahi, endovasküler ve hibrit tedavi yaklaşımlarıyla uyumlu hale getiren kişiselleştirilmiş tedavi stratejilerine artan ihtiyacı yansıtmaktadır. Terminolojinin standartlaştırılması ve hastalık sunumunun çok boyutlu yönlerinin bütünleştirilmesi, disiplinler arası iletişimi kolaylaştırmakta, bireyselleştirilmiş risk sınıflamasını desteklemekte ve nihayetinde hasta sonuçlarını iyileştirmektedir. Genel olarak, salt tanımlayıcıdan bütünleşik sınıflama sistemlerine geçiş, AAS hastalarının yönetim ve prognozunun optimize edilmesinde sistematik hastalık karakterizasyonunun merkezi rolünü vurgulamaktadır.

Anahtar Kelimeler: Aort diseksiyonu; Sınıflama sistemleri; Malperfüzyon

Referanslar

  1. Pape LA, Tsai TT, Isselbacher EM, Oh JK, O’gara PT, Evangelista A, et al. Aortic diameter >or = 5.5 cm is not a good predictor of type A aortic dissection: observations from the International Registry of Acute Aortic Dissection (IRAD). Circulation. 2007;116:1120-7. [Crossref]  [PubMed]
  2. Daily PO, Trueblood HW, Stinson EB, Wuerflein RD, Shumway NE. Management of acuteaortic dissections. Ann Thorac Surg. 1970;10:237-47. [Crossref]  [PubMed]
  3. DeBakey ME, Crawford ES, Garrett HE, Beall AC Jr, Howell JF. Surgical considerations in the treatment of aneurysms of the thoraco-abdominal aorta. Ann Surg. 1965;162:650-62. [Crossref]  [PubMed]  [PMC]
  4. Reul GJ, Cooley DA, Hallman GL, Reddy SB, Kyger ER 3rd, Wukasch DC. Dissecting aneurysm of the descending aorta: improved surgical results in 91 patients. Arch Surg. 1975;110:632-40. [Crossref]  [PubMed]
  5. Erbel R, Aboyans V, Boileau C, Bossone E, Bartolomeo RD, Eggebrecht H, et al. ESC guidelines on the diagnosis and treatment of aortic diseases. Eur Heart J. 2014;35:2873-926. [Crossref]  [PubMed]
  6. Rampoldi V, Trimarchi S, Eagle KA, Nienaber CA, Oh JK, Bossone E, et al. Simple risk models to predict surgical mortality in acute type A aortic dissection: the International Registry of Acute Aortic Dissection score. Ann Thorac Surg. 2007;83:55-61. [Crossref]  [PubMed]
  7. Pape LA, Awais M, Woznicki EM, Suzuki T, Trimarchi S, Evangelista A, et al. Presentation, diagnosis, and outcomes of acute aortic dissection: 17-year trends from the International Registry of Acute Aortic Dissection. J Am Coll Cardiol. 2015;66:350-8. [Crossref]  [PubMed]
  8. Nienaber CA, Kische S, Rousseau H, Eggebrecht H, Rehders TC, Kundt G, et al. Endovascular repair of type B aortic dissection: long-term results of the randomized investigation of stent grafts in aortic dissection trial. Circ Cardiovasc Inter. 2013;6:407-16. [Crossref]  [PubMed]
  9. Olsson C, Hillebrant CG, Liska J, Lockowandt U, Eriksson P, Franco-Cereceda A. Mortality and reoperations in survivors operated on for acute type A aortic dissection and implications for catheter-based or hybrid interventions. J Vasc Surg. 2013;58:333-339.e1. [Crossref]  [PubMed]
  10. von Segesser LK, Killer I, Ziswiler M, Linka A, Ritter M, Jenni R, et al. Dissection of the descending thoracic aorta extending into the ascending aorta. A therapeutic challenge. J Thorac Cardiovasc Surg. 1994;108:755-61. [Crossref]
  11. Rylski B, Pérez M, Beyersdorf F, Reser D, Kari FA, Siepe M, et al. Acute non-A non-B aortic dissection: incidence, treatment and outcome. Eur J Cardiothorac Surg. 2017;52:1111-7. [Crossref]  [PubMed]
  12. Nauta FJH, Kim JB, Patel HJ, Peterson MD, Eckstein HH, Khoynezhad A, et al. Early outcomes of acute retrograde dissection from the International Registry of Acute Aortic Dissection. Semin Thorac Cardiovasc Surg. 2017;29:150-9. [Crossref]  [PubMed]
  13. Nauta FJ, Tolenaar JL, Patel HJ, Appoo JJ, Tsai TT, Desai ND, et al. Impact of retrograde arch extension in acute type B aortic dissection on management and outcomes. Ann Thorac Surg. 2016;102:2036-43. [Crossref]  [PubMed]
  14. Lombardi JV, Hughes GC, Appoo JJ, Bavaria JE, Beck AW, Cambria RP, et al. Society for Vascular Surgery (SVS) and Society of Thoracic Surgeons (STS) reporting standards for type B aortic dissections. Ann Thorac Surg. 2020;109:959-81. [Crossref]  [PubMed]
  15. Ishimaru S. Endografting of the aortic arch. J Endovasc Ther. 2004;11(Suppl 2):II62-71. [Crossref]
  16. HIRST AE Jr, JOHNS VJ Jr, KIME SW Jr. Dissecting aneurysm of the aorta: a review of 505 cases. Medicine (Baltimore). 1958;37:217-79. [Crossref]  [PubMed]
  17. Booher AM, Isselbacher EM, Nienaber CA, Trimarchi S, Evangelista A, Montgomery DG, et al. The IRAD classification system for characterizing survival after aortic dissection. Am J Med. 2013;126:730.e19-24. [Crossref]  [PubMed]
  18. Lombardi JV, Cambria RP, Nienaber CA, Chiesa R, Mossop P, Haulon S, et al. Aortic remodeling after endovascular treatment of complicated type B aortic dissection with the use of a composite device design. J Vasc Surg. 2014;59:1544–54. [Crossref]  [PubMed]
  19. Di Eusanio M, Trimarchi S, Patel HJ, Hutchison S, Suzuki T, Peterson MD, et al. Clinical presentation, management, and short-term outcome of patients with type A acute dissection complicated by mesenteric malperfusion: observations from the International Registry of Acute Aortic Dissection. J Tho rac Cardiovasc Surg. 2013;145:385-390.e1. [Crossref]  [PubMed]
  20. Axtell A, Eagleton M, Conrad M, Isselbacher E, Sundt T, Jassar A. Total arch replacement and frozen elephant trunk for acute complicated type B dissection. Ann Thorac Surg. 2020;110(3):e213-6. [Crossref]  [PubMed]
  21. Vallabhajosyula P, Gottret JP, Menon R, Sultan I, Abbas Z, Siki M, et al. Central repair with antegrade TEVAR for malperfusion syndromes in acute Debakey I aortic dissection. Ann Thorac Surg. 2017;103:748-55. [Crossref]  [PubMed]
  22. Leshnower BG, Keeling WB, Duwayri YM, Jordan WD Jr, Chen EP. The ‘thoracic endovascular aortic repair-first’ strategy for acute type A dissection with mesenteric malperfusion: initial results compared with conventional algorithms. J Thorac Cardiovasc Surg. 2019;158:1516-24. [Crossref]  [PubMed]
  23. Augoustides JGT, et al. Classification of acute type A dissection: focus on clinical presentation and extent. Eur J Cardiothorac Surg. 2011;39:519-22. [Crossref]  [PubMed]
  24. Augoustides JG, Szeto WY, Desai ND, Pochettino A, Cheung AT, Savino JS,et al. The complications of uncomplicated acute type-B dissection: the introduction of the Penn classification. J Cardiothorac Vasc Anesth. 2012;26:1139-44. [Crossref]  [PubMed]
  25. Tien M, Ku A, Martinez-Acero N, Zvara J, Sun EC, Cheung AT. The Penn classification predicts hospital mortality in acute Stanford type A and type B aortic dissections. J Cardiothorac Vasc Anesth. 2020;34:867-73. [Crossref]  [PubMed]  [PMC]
  26. Sievers HH, Rylski B, Czerny M, Baier ALM, Kreibich M, Siepe M, Beyersdorf F. Aortic dissection reconsidered: type, entry site, malperfusion classification adding clarity and enabling outcome prediction. Interact Cardiovasc Thorac Surg. 2020;30(3):451-457. [Crossref]  [PubMed]
  27. Arslan Ü, Jalalzai I. A Narrative Review of Biomarkers and Imaging in the Diagnosis of Acute Aortic Syndrome. Diagnostics (Basel). 2025;15(2):183. [Crossref]  [PubMed]  [PMC]
  28. Grimm JC, Magruder JT, Crawford TC, Sciortino CM, Zehr KJ, Mandal K, et al. Differential outcomes of type A dissection with malperfusion according to affected organ system. Ann Cardiothorac Surg. 2016;5:202-8. [Crossref]  [PubMed]  [PMC]
  29. Kamman AV, et al. Visceral malperfusion in aortic dissection: the Michigan experience. Semin Thorac Cardiovasc Surg. 2017;29:173-8. [Crossref]  [PubMed]
  30. Kamman AV, Yang B, Kim KM, Williams DM, Michael Deeb G, Patel HJ. A new classification system for branch artery perfusion patterns in acute aortic dissection for examining the effects of central aortic repair. Eur J Cardiothorac Surg. 2013;44:146-53. [Crossref]  [PubMed]
  31. Dake MD, Thompson M, van Sambeek M, Vermassen F, Morales JP; DEFINE Investigators. DISSECT: a new mnemonic-based approach to the categorization of aortic dissection. Eur J Vasc Endovasc Surg. 2013;46:175-90. [Crossref]  [PubMed]
  32. Fattouch K, Sampognaro R, Navarra E, Caruso M, Pisano C, Coppola G, et al. Long-term results after repair of type a acute aortic dissection according to false lumen patency. Ann Thorac Surg. 2009;88:1244-50. [Crossref]  [PubMed]
  33. Tsai TT, Evangelista A, Nienaber CA, Myrmel T, Meinhardt G, Cooper JV, et al. Partial thrombosis of the false lumen in patients with acute type B aortic dissection. N Engl J Med. 2007;357:349-59. [Crossref]  [PubMed]