ÖZEL GRUPLARDA ALKOL VE MADDE KULLANIM BOZUKLUKLARI VE TEDAVİSİ

Ozel_Gruplarda_Alkol_ve_Madde_Kullanimi_Bozukluklari_ve_Tedavisi_kapak

CİNSEL AZINLIKLARDA ALKOL VE MADDE KULLANIM BOZUKLUKLARI

Şule Bıçakcı Ay

Ankara Etlik Şehir Hastanesi, Psikiyatri Kliniği, Ankara, Türkiye

Bıçakcı Ay Ş. Cinsel Azınlıklarda Alkol ve Madde Kullanım Bozuklukları. Doğan Bulut S, editör. Özel Gruplarda Alkol ve Madde Kullanım Bozuklukları ve Tedavisi. 1. Baskı. Ankara: Türkiye Klinikleri; 2025. p.57-64.

ÖZET

Cinsel azınlık terimi; lezbiyen, gey, biseksüel, aseksüel, transseksüel, kuir ve/veya interseks olarak tanımlanan bireyler dışında bu ifadelerden biriyle kendini tanımlamayan ancak cinsel yönelim, cinsiyet kimliği ya da biyolojik cinsiyetin ikili olmayan yapısıyla ifade edilen kişileri de kapsayabilir. Alkol-madde kullanımı ve ruh sağlığı sorunlarının, cinsel azınlık olarak tanımlanan kişiler arasında heteroseksüel olarak tanımlanan kişilere kıyasla daha yaygın olduğu birçok çalışmada gösterilmiştir. Cinsel azınlıkların hem alkol-madde kullanım bozukluğuna yatkınlık yaratan hem de bu durumun ruh sağlığıyla ilgili sonuçlarına katkıda bulunan kendine özgü stres faktörleri mevcuttur. Yapılan uzun süreli izlem araştırmaları, cinsel azınlık bireylerinin damgalanma, ayrımcılık ve iradelerinin yok sayılması nedeniyle sağlık hizmetine ulaşımda zorluklar yaşadığını göstermiştir. Bu nüfusa yönelik ayrımcılığın psikiyatrik bozukluklar, madde kullanımı ve intihar oranlarında artışla ilişkili olduğu bildirilmiştir. Azınlık Stresi Teorisi’ne göre, azınlık topluluk veya sosyal statüye sahip bireyler kimlik temelli ayrımcılık ve önyargıyla karşılaşırlar, bu da stres faktörlerinin içselleştirilmesine (örneğin, içselleştirilmiş homofobi) ve dolayısıyla olumsuz ruh sağlığı sonuçlarına katkıda bulunur. Cinsel azınlıklarda alkol ve madde kullanım bozukluğunun genel değerlendirmesini yapmak için standardize bir tarama ve/veya değerlendirme aracı kullanımı önemli olsa da klinik pratikte cinsel azınlıklara özgü ve kültüre hassas tarama ve değerlendirme araçlarının eksikliği mevcuttur. Madde kullanımı tedavisi konusunda uzmanlaşmış klinisyenlerin dahi, cinsel azınlık bireylerin madde kullanım bozukluğunun tedavisi konusunda uygun yetkinliğe sahip olmadığını, bu hastaların tedavisi sırasında rahat hissetmediğini gösteren araştırmalar mevcuttur. Tedavi sürecinde uygun olmayan davranışlar deneyimleyen cinsel azınlık danışanlarının (örneğin, ortaya çıkan sorunları cinsel azınlık kimliğine bağlama, cinsel azınlık sorunları hakkında temel bilgi eksikliği, cinsel azınlık bireylere karşı önyargı), tedaviden daha az memnun kaldığı ve tedavi seanslarına daha az devam ettiği saptanmıştır. Gelecekte cinsel azınlıkların deneyimlerinden ve rehberliğinden faydalanarak bu gruba özgü geliştirilen tedavi programlarının tasarımı, planlaması, uygulanması, değerlendirilmesi yapılabilecektir. Şimdiye kadar yapılan araştırmalar, alkol-madde kullanım bozukluğu tedavisinde cinsiyet kapsayıcılığının eksikliğini belirlemiş olsa da, bilimsel yaklaşımlarla beraber çözüm odaklı uygulamaların hayata geçirilmesi etkili ve cinsel azınlıklara duyarlı tedaviye erişimi artıracaktır. Cinsel azınlıklar için alkol ve madde kullanımının tedavisi hizmetlerinin daha erişilebilir ve etkili olması, kullanıma bağlı zararları önlemek ve cinsel azınlıkların genel sağlığını iyileştirmek açısından son derece önemlidir.

Anahtar Kelimeler: Azınlık grupları; Transseksüalizm; Eşcinsellik; Madde kullanımına bağlı bozukluklar; Alkolizm

Referanslar

  1. U. S. Department of Health and Human Services İnternet. National Institutes of Health, Sexual & Gender Minority Research Office. Erişim tarihi: 11 Aralık 2024 nih.gov/sgmro [Link]
  2. Klare DL, McCabe SE, Ford JA, Schepis TS. Prescription drug misuse, other substance use, and sexual identity: The significance of educational status and psychological distress in US young adults. Subst Abus. 2021;42(3):377-387. [Crossref]  [PubMed]  [PMC]
  3. Plöderl M, Tremblay P. Mental health of sexual minorities. A systematic review. Int Rev Psychiatry. 2015;27(5):367-85. [Crossref]  [PubMed]
  4. Jones CM, Clayton HB, Deputy NP, Roehler DR, Ko JY, Esser MB, et al. Prescription Opioid Misuse and Use of Alcohol and Other Substances Among High School Students Youth Risk Behavior Survey, United States, 2019. MMWR Suppl. 2020;69(1):38-46. [Crossref]  [PubMed]  [PMC]
  5. Substance Abuse and Mental Health Services Administration. (2023). Moving beyond change efforts: Evidence and action to support and affirm LGBTQI+ youth (SAMHSA Publication No. PEP22-03-12-001). U.S. Department of Health and Human Services.
  6. Meyer IH. Prejudice, social stress, and mental health in lesbian, gay, and bisexual populations: conceptual issues and research evidence. Psychol Bull. 2003;129(5):674-697. [Crossref]  [PubMed]  [PMC]
  7. Parent MC, Arriaga AS, Gobble T, Wille L. Stress and substance use among sexual and gender minority individuals across the lifespan. Neurobiol Stress. 2018;10:100146. [Crossref]  [PubMed]  [PMC]
  8. Center for Behavioral Health Statistics and Quality. (2022). 2021 National Survey on Drug Use and Health (NSDUH): Methodological summary and definitions. Substance Abuse and Mental Health Services Administration.
  9. Alexis Spalding. The Experiences of Lgbq Clients Accessing Substance Use Treatment: Understanding Barriers and Facil itators Through Minority Stress Theory [Doktora Tezi]. Los Angeles: Faculty of the California School of Professional Psychology; 2022. [Erişim tarihi:15.12.2024].
  10. Suarez NA, Trujillo L, McKinnon II, Mack KA, Lyons B, Robin L, et al. Disparities in School Connectedness, Unstable Housing, Experiences of Violence, Mental Health, and Suicidal Thoughts and Behaviors Among Transgender and Cisgender High School Students Youth Risk Behavior Survey, United States, 2023. MMWR Suppl. 2024;73(4):50-58. [Crossref]  [PubMed]  [PMC]
  11. Brooks VR: Minority Stress and Lesbian Women. Lexington, MA: Lexington Books, 1981. Rich AJ, Salway T, Scheim A, Poteat T. Sexual Minority Stress Theory: Remembering and Honoring the Work of Virginia Brooks. LGBT Health. 2020;7(3):124-127. [Crossref]  [PubMed]
  12. Helminen EC, Scheer JR, Ash TL, Haik AK, Felver JC. Discrimination, Depression, and Anxiety Among Sexual Minority and Heterosexual Young Adults: The Role of Self-Compassion. LGBT Health. 2023;10(4):315-323. [Crossref]  [PubMed]  [PMC]
  13. Goldbach JT, Tanner-Smith EE, Bagwell M, Dunlap S. Minority stress and substance use in sexual minority adolescents: a meta-analysis. Prev Sci. 2014;15(3):350-63. [Crossref]  [PubMed]
  14. Dentato MP, Halkitis PN, Orwat J. Minority stress theory: An examination of factors surrounding sexual risk behavior among gay and bisexual men who use club drugs. J Gay Lesbian Soc Serv 2013;25(4):509-525; 0538720.2013.829395 [Crossref]  [PubMed]  [PMC]
  15. Huynh KD, Murgo MAJ, Lee DL. Internalized heterosexism and substance use: A meta-analysis. Couns Psychol. 2022;50(5):674-707. [Crossref]
  16. Hsieh N, Ruther M. Sexual Minority Health and Health Risk Factors: Intersection Effects of Gender, Race, and Sexual Identity. Am J Prev Med. 2016;50(6):746-755. [Crossref]  [PubMed]  [PMC]
  17. Oginni OA, Jern P, Rahman Q, Rijsdijk FV. Do psychosocial factors mediate sexual minorities' risky sexual behaviour? A twin study. Health Psychol. 2022;41(1):76-84. [Crossref]  [PubMed]  [PMC]
  18. Kann L, McManus T, Harris WA, Shanklin SL, Flint KH, Queen B, et al. Youth Risk Behavior Surveillance United States, 2017. MMWR Surveill Summ. 2018 Jun 15;67(8):1-114. [Crossref]  [PubMed]  [PMC]
  19. Medley G, Lipari RN, Bose J, Cribb DS, Kroutil LA, McHenry G. (2016, October). Sexual orientation and estimates of adult substance use and mental health: Results from the 2015 National Survey on Drug Use and Health. NSDUH Data Review.
  20. Schuler MS, Collins RL. Sexual minority substance use disparities: Bisexual women at elevated risk relative to other sexual minority groups. Drug Alcohol Depend. 2020;206:107755. [Crossref]  [PubMed]  [PMC]
  21. Hughto JMW, Quinn EK, Dunbar MS, Rose AJ, Shireman TI, Jasuja GK. Prevalence and Co-occurrence of Alcohol, Nicotine, and Other Substance Use Disorder Diagnoses Among US Transgender and Cisgender Adults. JAMA Netw Open. 2021;4(2):e2036512. [Crossref]  [PubMed]  [PMC]
  22. Barger BT, Obedin-Maliver J, Capriotti MR, Lunn MR, Flentje A. Characterization of substance use among underrepresented sexual and gender minority participants in The Population Research in Identity and Disparities for Equality (PRIDE) Study. Subst Abus. 2021;42(1):104-115. [Crossref]  [PubMed]  [PMC]
  23. McDonald K. Social Support and Mental Health in LGBTQ Adolescents: A review of the literature. Issues Ment Health Nurs. 2018;39(1):16-29.017.1398283 [Crossref]  [PubMed]
  24. Gamarel KE, Mereish EH, Colby SM, Barnett NP, Hayes K, Jackson KM. Sexual Minority Disparities in Substance Use Willingness Among Youth. Subst Use Misuse. 2018;53(1):170-175.7.1327977 [Crossref]  [PubMed]  [PMC]
  25. Card KG, Armstrong HL, Wang L, Bacani N, Moore DM, Roth EA, et al. Escape expectancies and sexualized substance use among gay, bisexual, and other men who have sex with men. AIDS Care. 2020;32(12):1489-1497. [Crossref]  [PubMed]  [PMC]
  26. Puli AV, Keuroghlian AS. Substance Use Disorder Treatment Programs for Transgender and Gender Diverse Patients. J Clin Psychiatry. 2024;85(4):24com15581. [Crossref]  [PubMed]
  27. Williams ND, Fish JN. The availability of LGBT-specific mental health and substance abuse treatment in the United States. Health Serv Res. 2020;55(6):932-943.6773.13559 [Crossref]  [PubMed]  [PMC]
  28. Ji CG, Cochran B. The Availability of Sexual and Gender Minority (SGM) Specific Substance Use Services. Subst Use Misuse. 2022;57(14):2126-2133.0826084.2022.2137812 [Crossref]  [PubMed]
  29. Mericle AA, de Guzman R, Hemberg J, Yette E, Drabble L, Trocki K. Delivering LGBT-sensitive substance use treatment to sexual minority women. J Gay Lesbian Soc Serv. 2018;30(4):393-408.8.1512435 [Crossref]  [PubMed]  [PMC]
  30. Kelly PJA, Myers-Matthews P, Collins AB, Wolfe HL, Miller-Jacobs C, Davis M, et al. A qualitative study of reasons to use substances and substance use treatment experiences among transgender and gender diverse adults in Rhode Island. SSM Qual Res Health. 2024;5:100399. [Crossref]  [PubMed]  [PMC]
  31. Paschen-Wolff MM, DeSousa A, Paine EA, Hughes TL, Campbell ANC. Experiences of and recommendations for LGBTQ+-affirming substance use services: an exploratory qualitative descriptive study with LGBTQ+people who use opioids and other drugs. Subst Abuse Treat Prev Policy. 2024;19(1):2. [Crossref]  [PubMed]  [PMC]