Doç. Dr. Suat DOĞANCI
GATA, Kalp Damar Cerrahisi AD, Ankara

Özet

Ekstrakorporal membran oksijenizasyonu (EKMO), kanın vücuttan alınıp bir pompa yardımıyla oksijenatörden geçirilerek temizlenmesinin ardından bir ven (veno-venöz VV) veya arter (veno-arteriyel VA) aracılığı ile hastaya geri verilmesi prensibine dayanır. Sistemik oksijen sunumu (DO2), 1 dakikada periferik dokulara sunulan oksijen miktarıdır ve DO2/VO2 (oksijen tüketimi) arasındaki normal oran 5:1’dir. DO2/VO2 oranının kritik olduğu 2:1 ile normal oran 5:1 arasında azalmış sunum, artmış ekstraksiyon, normal hemodinamik ve respiratuar stabilitenin sağlanması ile kompanse edilir. Mikst venöz hemoglobin satürasyonu bu oranı tam olarak yansıttığı için kritik hastaların tedavisinde en önemli faktördür.
VA, EKMO’da hem kalp hem de akciğer, total veya kısmi olarak yapay organlar tarafından replase edilir. Kısmi VA, baypas sırasında perfüzat kanı aortada akciğer-leri geçmiş olan sol ventrikül kanı ile karışır. Bu nedenle hastanın arter kanındaki oksijen ve CO2 içeriği iki kaynaktan gelen birleşimini temsil eder ve toplam sistemik kan akımı, ekstrakorporal akım ile kalp ve akciğerlerden geçen kan miktarının toplamıdır.
VV, EKMO’da perfüzat kan venöz dolaşıma döner ve sistemik organlardan gelen kan ile karışarak sağ atriyumdaki kanın oksijen içeriğini artırırken CO2 içeriğini azaltır. Bu karışmış kanın bir kısmı ekstrakorporal dolaşıma geri döner ve “resirkülasyon” adını alır. Bir kısmı ise sağ ventriküle, akciğerlere ve oradan da sistemik dolaşıma geçer. Dolaşımdan çekilen kanın miktarı, yeniden verilen kana tam olarak eşittir. Sistemik kan akımı kardiyak debidir ve ekstrakorporal akım ile ilişkisi yoktur.
Ekstrakorporal yaşam desteği (EKYD)nin amacı, sistemik oksijen sunumunu idame ettirmek, sistemik metabolizma ile uygun oranda CO2’nin uzaklaştırılmasını sağlamaktır. Tüpler, konnektörler ve pompa, tipik olarak yenidoğan bebekler için 100 cc/kg/dk, çocuklar için 75 cc/kg/dk, erişkinler için ise 50 cc/kg/dk akım sağla-maya yetecek kapasitede olmalıdır. Eğer solunum desteği için VV erişim kullanıla-caksa resirkülasyona bağlı yeterli oksijenizasyonu sağlayabilmek için kan akımı %20 oranında artırılmalıdır.