ÖZEL GRUPLARDA ALKOL VE MADDE KULLANIM BOZUKLUKLARI VE TEDAVİSİ

Ozel_Gruplarda_Alkol_ve_Madde_Kullanimi_Bozukluklari_ve_Tedavisi_kapak

ERGENLERDE ALKOL VE MADDE KULLANIM BOZUKLUKLARI VE TEDAVİSİ

Merve Onat

Ankara Bilkent Şehir Hastanesi, Çocuk Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Kliniği, Ankara, Türkiye

Onat M. Ergenlerde Alkol ve Madde Kullanım Bozuklukları ve Tedavisi. Doğan Bulut S, editör. Özel Gruplarda Alkol ve Madde Kullanım Bozuklukları ve Tedavisi. 1. Baskı. Ankara: Türkiye Klinikleri; 2025. p.23-32.

ÖZET

Ergenlik dönemi, bireyin biyolojik, psikolojik ve sosyal açıdan hızlı değişimler yaşadığı, aynı zamanda nörogelişimsel olarak hassas bir süreçtir. Bu dönemde alkol ve madde kullanım oranlarının artış göstermesi, halk sağlığı açısından ciddi bir endişe kaynağıdır. Alkol ve esrar gibi maddelerin kullanımı, bireylerde davranışsal, duygusal ve bilişsel işlevlerde kalıcı olumsuz etkiler yaratabilir. Özellikle psikiyatrik hastalıklar, ihmal ve istismar öyküsü, olumsuz ebeveyn tutumları ve riskli akran ilişkileri, madde kullanımına yatkınlığı artıran temel faktörler arasında yer almaktadır. Bu risk faktörlerinin etkisini azaltmak ve ergenlerde madde kullanımını önlemek için psikososyal müdahaleler ve farmakoterapi gibi yöntemlerin entegrasyonu giderek önem kazanmaktadır. Ancak mevcut tedavi yaklaşımlarının uzun vadeli etkinliğini değerlendiren bilimsel çalışmalara duyulan ihtiyaç devam etmektedir. Ergenlerde madde kullanımının önlenmesi ve tedavisi, sadece bireysel sağlık açısından değil, aynı zamanda toplumsal refah açısından da büyük bir öneme sahiptir. Bu bağlamda, ergenlerde alkol ve madde kullanımına yönelik tedavi süreçlerini geliştirmek için kapsamlı, bilimsel temelli ve bireysel ihtiyaçlara duyarlı yaklaşımlar benimsenmelidir.

Anahtar Kelimeler: Adölesan; Alkol içme; Madde kullanımına bağlı bozukluklar; Sigara içme; Terapötikler

Referanslar

  1. American Psychiatric Association. Diagnostic and statistical manual of mental disorders: DSM-5. Washington, DC; 2013. [Crossref]
  2. Squeglia LM, Gray KM. Alcohol and Drug Use and the Developing Brain. Curr Psychiatry Rep. 2016;18(5):46. [Crossref]  [PubMed]  [PMC]
  3. Steinfeld MR, Torregrossa MM. Consequences of adolescent drug use. Translational psychiatry. 2023;13(1):313. [Crossref]  [PubMed]  [PMC]
  4. Mokdad AH, Forouzanfar MH, Daoud F, Mokdad AA, Bcheraoui CE, Moradi-Lakeh M, et al. Global burden of diseases, injuries, and risk factors for young people's health during 1990-2013: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2013. Lancet. 2016;387(10036):2383-401. [Crossref]  [PubMed]
  5. World Health Organization [İnternet]. Alcohol, e-cigarettes, cannabis: Concerning trends in adolescent substance use, shows new WHO/Europe report. WHO Europe, 25 Apr. [Erişim tarihi: 14 Aralık 2024].
  6. Yüksel H, Tuzcu Ö. Lise Öğrencileri Arasında Sigara, Alkol ve Uyuşturucu Madde Kullanımını Etkileyen Sosyo-Demografik Faktörler. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. April 2024;(80):117-31. [Crossref]
  7. Akkuş D, Karaca A, Konuk Şener D, Ankaralı H. Lise Öğrencileri Arasında Madde Kullanım Sıklığı ve Etkileyen Faktörler. Bağımlılık Dergisi. 2016;17(4):139-51.
  8. Öztürk F. Klinik örneklemde nikotin kullanımını etkileyen faktörler [Uzmanlık Tezi]. Denizli: Pamukkale Üniversitesi; 2020. [Erişim tarihi: 03 Şubat 2025].
  9. Şirin H, Uzun ME. Madde kullanım bozukluğu tanısıyla ÇEMATEM'de tedavi gören ergen hastaların sosyodemografik ve klinik özellikleri: Bursa örneklemi. Turk J Child Adolesc Ment Health. 2021;28(2):151-8.
  10. Volkow ND, Baler RD, Compton WM, Weiss SR. Adverse health effects of marijuana use. N Engl J Med. 2014;370(23):2219-27. [Crossref]  [PubMed]  [PMC]
  11. Kardaş Ö, Kardaş B. Çocuk ve Ergen Madde Bağımlılığı Tedavi Merkezine Başvuran Olguların Sosyodemografik ve Madde Kullanım Özelliklerinin İncelenmesi. Bağımlılık Dergisi. 2023;24(2):174-85. [Crossref]
  12. Yıldız D, Çiftçi A, Yalçın Ö. Bir ÇEMATEM kliniğinde yatan ergen hastalarda madde kullanım eğilimleri, psikososyal travmalar, psikiyatrik komorbiditeler ve cinsiyet farklılıkları. Dusunen Adam. 2020;33(2):190-202. [Crossref]
  13. Degenhardt L, Stockings E, Patton G, Hall WD, Lynskey M. The increasing global health priority of substance use in young people. Lancet Psychiatry. 2016;3(3):251-64. [Crossref]  [PubMed]
  14. Chuang CI, Sussman S, Stone MD, Pang RD, Chou C, Leventhal AM, et al. Impulsivity and history of behavioral ad dictions are associated with drug use in adolescents. Addict Behav. 2017;74:41-7. [Crossref]  [PubMed]  [PMC]
  15. De Berardis D, Fornaro M, Orsolini L, Ventriglio A, Vellante F, Di Giannantonio M. Emotional Dysregulation in Adolescents: Implications for the Development of Severe Psychiatric Disorders, Substance Abuse, and Suicidal Ideation and Behaviors. Brain Sci. 2020;10(9):591. [Crossref]  [PubMed]  [PMC]
  16. Armstrong TD, Costello EJ. Community studies on adolescent substance use, abuse, or dependence and psychiatric comorbidity. J Consult Clin Psychol. 2002;70(6):1224-39. [Crossref]  [PubMed]
  17. Conrod PJ. Personality-Targeted Interventions for Substance Use and Misuse. Curr Addict Rep. 2016;3(4):426-36. [Crossref]  [PubMed]  [PMC]
  18. Proctor LJ, Lewis T, Roesch S, Thompson R, Litrownik AJ, English D, et al. Child maltreatment and age of alcohol and marijuana initiation in high-risk youth. Addict Behav. 2017;75:64-9. [Crossref]  [PubMed]  [PMC]
  19. Dubowitz H, Roesch S, Lewis T. Child Maltreatment, Early Adult Substance Use, and Mediation by Adolescent Behavior Problems. Child Maltreat. 2021;26(2):238-48. [Crossref]  [PubMed]
  20. Ingram I, Kelly PJ, Deane FP, Baker AL, Goh MCW, Raftery DK, et al. Loneliness among people with substance use problems: A narrative systematic review. Drug Alcohol Rev. 2020;39(5):447-483. [Crossref]  [PubMed]
  21. Pinquart M, Lauk J. Associations of parenting styles with substance use in the offspring-A systematic review and meta-analysis. Drug Alcohol Rev. 2024;1-11. [Crossref]  [PubMed]  [PMC]
  22. McLaughlin A, Campbell A, McColgan M. Adolescent Substance Use in the Context of the Family: A Qualitative Study of Young People's Views on Parent-Child Attachments, Parenting Style and Parental Substance Use. Substance Use Misuse. 2016;51(14):1846-55.1197941. [Crossref]  [PubMed]
  23. Pape H, Rossow I, Storvoll EE. Is Drinking with Parents Associated with High-Risk Drinking among Adolescents?. Eur Addict Res. 2015;21(6):291-9. [Crossref]  [PubMed]
  24. Keyzers A, Lee SK, Dworkin J. Peer Pressure and Substance Use in Emerging Adulthood: A Latent Profile Analysis. Substance Use Misuse. 2020;55(10):1716-23. [Crossref]  [PubMed]
  25. Ogunsola OO, Fatusi AO. Risk and protective factors for adolescent substance use: a comparative study of secondary school students in rural and urban areas of Osun State, Nigeria. Int J Adolesc Med Health. 2016;29(3).:/j/ ijamh.2017.29.issue-3/ijamh-2015-0096/ijamh-2015-0096. xml. [Crossref]  [PubMed]
  26. Horwood LJ, Fergusson DM, Hayatbakhsh MR, Najman JM, Coffey C, Patton GC, et al. Cannabis use and educational achievement: Findings from three Australasian cohort studies. Drug Alcohol Depend. 2010;110(3):247-53. [Crossref]  [PubMed]
  27. Stone AL, Becker LG, Huber AM, Catalano RF. Review of risk and protective factors of substance use and problem use in emerging adulthood. Addict Behav. 2012;37(7):747-75. [Crossref]  [PubMed]
  28. Mistry R, Heinze JE, Cordova D, Heish H-F, Goldstick JE, Ayer SM, et al. Transitions in Current Substance Use from Adolescence to Early-Adulthood. J Youth Adolesc. 2015;44(10):1871-83. [Crossref]  [PubMed]  [PMC]
  29. Somani S, Meghani S. Substance abuse among youth: A harsh reality. Emerg Med (Los Angel). 2016;6(4):330. [Crossref]
  30. Nawi AM, Ismail R, Ibrahim F, Hassan MR, Manaf MRA, Amit N, et al. Risk and protective factors of drug abuse among adolescents: a systematic review. BMC Public Health. 2021;21(1):2088. [Crossref]  [PubMed]  [PMC]
  31. Fetterhoff K. Substance Abuse Stigma: Concept Analysis. J Addict Nurs. 2023;34(4):E195-E200. [Crossref]  [PubMed]
  32. Ignaszewski MJ, Bukstein O. Substance Use Disorders and Addictions. In: Dulcan MK, ed. Dulcan's Textbook of Child and Adolescent Psychiatry.3rd ed. Washington, DC: American Psychiatric Association Publishing; 2022:221-43. [Crossref]
  33. Göker Z, Üneri Ö, Dinç G, Güney E, Bozkurt ÖH. Çocuk ve ergenlerde madde kullanım bozukluğuna yeni bir bakış: DSM-5'in getirdikleri. Turk J Child Adolesc Ment Health. 2015;22(2):131-139.
  34. Kandemir H, Aydemir Ö, Ekinci S, Selek S, Kandemir SB, Bayazit H. Validity and reliability of the Turkish version of CRAFFT substance abuse screening test among adolescents. Neuropsychiatr Dis Treat. 2015:1505-9. [Crossref]  [PubMed]  [PMC]
  35. Evren C, Ovali E, Karabulut V, Cetingok S. Psychometric properties of the Drug Use Disorders Identification Test (DUDIT) in heroin dependent adults and adolescents with drug use disorder. Klinik Psikofarmakoloji Bülteni-Bulletin of Clinical Psychopharmacology. 2014;24(1):39-46. [Crossref]
  36. Evren C, Can Y, Yilmaz A, Ovali E, Cetingok S, Karabulut V, et al. Madde Kötüye Kullanimi Tarama Testi'nin (DAST10) eroin bagimlisi eriskinlerde ve madde kullanim bozuklugu olan ergenlerde psikometrik özellikleri. Dusunen Adam. 2013;26(4):351. [Crossref]
  37. Ögel K, Karadayi G, Senyuva G, Hatipoglu S. Development of the Addiction Profile Index (BAPI) Adolescent Form. Psychiatry and Clinical Psychopharmacology. 2012;22(1):S109.
  38. Aly SM, Omran A, Gaulier JM, Allorge D. Substance abuse among children. Arch Pediatr. 2020;27(8):480-4. [Crossref]  [PubMed]
  39. Squeglia LM, Fadus MC, McClure EA, Tomko RL, Gray KM. Pharmacological Treatment of Youth Substance Use Disorders. J Child Adolesc Psychopharmacol. 2019;29(7):559-72. [Crossref]  [PubMed]  [PMC]
  40. Hammond CJ, Mayes LC, Potenza MN. Neurobiology of adolescent substance use and addictive behaviors: treatment implications. Adolesc Med State Art Rev. 2014;25(1):15-32. [Crossref]  [PubMed]  [PMC]
  41. Nelson LF, Weitzman ER, Levy S. Prevention of Substance Use Disorders. Med Clin North Am. 2022;106(1):153-68. [Crossref]  [PubMed]
  42. Türkiye Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığı. [İnternet]. Uyuşturucu. Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü. [Erişim tarihi: 4 Ocak 2025].
  43. Jenssen BP, Wilson KM. Tobacco control and treatment for the pediatric clinician: practice, policy, and research updates. Acad Pediatr. 2017;17(3):233-42. [Crossref]  [PubMed]
  44. Bailey SR, Hagen SA, Jeffery CJ, Harrison CT, Ammerman S, Bryson SW, et al. A randomized clinical trial of the efficacy of extended smoking cessation treatment for adolescent smokers. Nicotine Tob Res. 2013;15(10):1655-62. [Crossref]  [PubMed]  [PMC]
  45. Gray KM, Carpenter MJ, Lewis AL, Klintworth EM, Upadhyaya HP. Varenicline versus bupropion XL for smoking cessation in older adolescents: a randomized, double-blind pilot trial. Nicotine Tob Res. 2012;14(2):234-9. [Crossref]  [PubMed]  [PMC]
  46. U.S. Food and Drug Administration [İnternet]. Want to Quit Smoking? FDA-Approved and FDA-Cleared Cessation Products Can Help. FDA. Erişim tarihi: [15 Şubat 2025].
  47. Gray KM, Rubinstein ML, Prochaska JJ, DuBrava SJ, Holstein AR, Samuelset L, al. High-dose and low-dose varenicline for smoking cessation in adolescents: a randomised, placebo-controlled trial. Lancet Child Adolesc Health. 2020;4(11):837-45. [Crossref]  [PubMed]
  48. Myung SK, Park JY. Efficacy of Pharmacotherapy for Smoking Cessation in Adolescent Smokers: A Meta-analysis of Randomized Controlled Trials. Nicotine Tob Res. 2019;21(11):1473-9. [Crossref]  [PubMed]
  49. Miranda R, Carpenter RW. Youth alcohol use. In: Kaminer Y, Winters KC, eds. Clinical Manual of Youth Addictive Disorders. 3rd ed. Eds. Washington, DC: American Psychiatric Publishing; 2020:141-56.
  50. Miranda R, Ray L, Blanchard A, Reynolds EK, Monti PM, Chun T, et al. Effects of naltrexone on adolescent alcohol cue reactivity and sensitivity: an initial randomized trial. Addict Biol. 2014;19(5):941-54. [Crossref]  [PubMed]  [PMC]
  51. Green R, Kirkland AE, Browning BD, Ferguson PL, Gray KM, Squeglia LM. Effect of N-acetylcysteine on neural alcohol cue reactivity and craving in adolescents who drink heavily: A preliminary randomized clinical trial. Alcohol Clin Exp Res. 2024;48(9):1772-83. [Crossref]  [PubMed]
  52. Squeglia LM, Baker NL, McClure EA, Tomko RL, Adisetiyo V, Gray KM. Alcohol use during a trial of N-acetylcysteine for adolescent marijuana cessation. Addict Behav. 2016;63:172-7. [Crossref]  [PubMed]  [PMC]
  53. Dawes MA, Johnson BA, Ait-Daoud N, Ma JZ, Cornelius JR. A prospective, open-label trial of ondansetron in adolescents with alcohol dependence. Addict Behav. 2005;30(6):1077-85. [Crossref]  [PubMed]
  54. Gray KM, Carpenter MJ, Baker NL, DeSantis SM, Kryway E, Hartwell KJ, et al. A double-blind randomized controlled trial of N-acetylcysteine in cannabis-dependent adolescents. Am J Psychiatry. 2012;169(8):805-12. [Crossref]  [PubMed]  [PMC]
  55. Tomko RL, Gilmore AK, Gray KM. The role of depressive symptoms in treatment of adolescent cannabis use disorder with N-Acetylcysteine. Addict Behav. 2018;85:26-30. [Crossref]  [PubMed]  [PMC]
  56. Miranda R, Jr., Treloar H, Blanchard A, Justus A, Monti PM, Chun T, et al. Topiramate and motivational enhancement therapy for cannabis use among youth: a randomized placebo-controlled pilot study. Addict Biol. 2017;22(3):779-90. [Crossref]  [PubMed]  [PMC]
  57. Woody GE, Poole SA, Subramaniam G, Dugosh K, Bogenschutz M, Abbott P, et al. Extended vs short-term buprenorphine-naloxone for treatment of opioid-addicted youth: a randomized trial. JAMA. 2008;300(17):2003-11. [Crossref]  [PubMed]  [PMC]
  58. Mitchell SG, Fletcher JB, Monico LB, Gryczynski J, Fishman MJ, O'Grady KE, et al. Comparing outcomes of extended-release naltrexone in adolescents and young adults with opioid use disorder. J Subst Use Addict Treat. 2024;163:209162. [Crossref]  [PubMed]  [PMC]
  59. Williams JF, Storck M, Committee on Substance Abuse, Committee on Native American Child Health. Inhalant abuse. Pediatrics. 2007;119(5):1009-1017. [Crossref]  [PubMed]
  60. Fadus MC, Squeglia LM, Valadez EA, Tomko RL, Bryant BE, Gray KM. Adolescent substance use disorder treatment: an update on evidence-based strategies. Curr Psychiatry Rep. 2019;21:1-10. [Crossref]  [PubMed]  [PMC]
  61. Hogue A, Henderson CE, Becker SJ, Knight DK. Evidence base on outpatient behavioral treatments for adolescent substance use, 2014-2017: Outcomes, treatment delivery, and promising horizons. J Clin Child Adolesc Psychol. 2018;47(4):499-526. [Crossref]  [PubMed]  [PMC]
  62. van der Pol TM, Hoeve M, Noom MJ, Stams GJJM, Doreleijers TAH, van Domburgh L, et al. Research Review: The effectiveness of multidimensional family therapy in treating adolescents with multiple behavior problems-a meta-analysis. J Child Psychol Psychiatry. 2017;58(5):532-45. [Crossref]  [PubMed]
  63. Barnett E, Sussman S, Smith C, Rohrbach LA, Spruijt-Metz D. Motivational Interviewing for adolescent substance use: a review of the literature. Addict Behav. 2012;37(12):1325-34. [Crossref]  [PubMed]  [PMC]
  64. Thurstone C, Hull M, Timmerman J, Emrick C. Development of a motivational interviewing/acceptance and commitment therapy model for adolescent substance use treatment. Journal of Contextual Behavioral Science. 2017;6(4):375-9. [Crossref]
  65. Fortuna LR, Porche MV, Padilla A. A treatment development study of a cognitive and mindfulness-based therapy for adolescents with co-occurring post-traumatic stress and substance use disorder. Psychol Psychother. 2018;91(1):42-62. [Crossref]  [PubMed]