ÖZEL GRUPLARDA ALKOL VE MADDE KULLANIM BOZUKLUKLARI VE TEDAVİSİ

Ozel_Gruplarda_Alkol_ve_Madde_Kullanimi_Bozukluklari_ve_Tedavisi_kapak

ETNİK VE KÜLTÜREL GRUPLARDA ALKOL VE MADDE KULLANIM BOZUKLUKLARI

Verda Tüzer

Institute for Psychoanalytic Training and Research (IPTAR), New York, ABD

Tüzer V. Etnik ve Kültürel Gruplarda Alkol ve Madde Kullanım Bozuklukları. Doğan Bulut S, editör. Özel Gruplarda Alkol ve Madde Kullanım Bozuklukları ve Tedavisi. 1. Baskı. Ankara: Türkiye Klinikleri; 2025. p.65-77.

ÖZET

Alkol ve madde kullanım bozuklukları, tüm dünyada önemli bir halk sağlığı sorunu olmakla birlikte, kültürel ve etnik farklılıklar bu sorunun boyutunu ve çözüm yollarını etkilemektedir. Bu bölümde, farklı kültür ve etnik gruplar arasında madde kullanımı bozukluklarının yaygınlığı, örüntüleri ve bu grupların karşılaştığı eşitsizlikler ele alınarak kültürel açıdan duyarlı önleme ve tedavi yaklaşımları incelenmektedir.

Madde kullanım bozukluklarını çevreleyen koşullar kişilerin madde kullanım deneyimlerini, toplumdaki madde kullanım sıklığını ve neden olduğu zararı etkileyebilir. Kültürel normlar ve değerler, tarihsel travmalar, sosyoekonomik faktörler ve sağlık hizmetlerine erişim gibi etmenler, madde bağımlılığı riskini artırabilir. Her ülkede madde kullanımına bağlı sorunlar ve ölümler açısından daha yüksek risk altında olan etnik ve kültürel gruplar vardır. Türkiye’de madde kullanım bozukluğu çalışmalarında kültürel ve etnik faktörlerin etkilerini belirlemek bu açıdan önemlidir.

Farklı topluluklardaki madde kullanım bozukluğuyla mücadele etmek için kültürel açıdan duyarlı yaklaşımlar benimsemek esastır. Bu yaklaşımlar, kültürel farkındalık, dil engellerinin aşılması, aile ve toplum katılımı, maneviyatın ve geleneksel şifa uygulamalarının dahil edilmesini içermelidir. Ayrıca, kanıta dayalı uygulamaların kültürel farklılıklara uyarlanması, toplum temelli programların ve akran destek gruplarının oluşturulması, zarar azaltma stratejilerinin geliştirilmesi de önem taşımaktadır.

Sonuç olarak, madde kullanım bozukluğuyla mücadelede kültürel ve etnik farklılıklara duyarlı çözümler üreten bir yaklaşım tüm bireylere sağlıklı ve tatmın edici bir yaşam fırsatı sağlamak bakımından önemlidir.

Anahtar Kelimeler: Madde kullanım bozuklukları; Etnik köken; Kültürel farklılıklar; Kültürel açıdan duyarlı tedavi; Toplum tabanlı yaklaşım

Referanslar

  1. National Institute on Drug Abuse. (2022). Strengthening Federal Mental Health and Substance Use Disorder Programs: Opportunities, Challenges, and Emerging Issues. National Institute on Drug Abuse, 23 Mar. 2022. [Erişim 15 Aralık 2024.] tivities/testimony-to-congress/ [Link]
  2. Durrant R, Thakker J. Substance Use and Abuse: Cultural and historical perspectives. 1st ed. Thousand Oaks, CA: Sage publications 2003.
  3. Westermeyer J. Historical and social context of psychoactive substance disorders. 1991. In: Frances RJ, Miller SIi Mack AH. (Eds.), Clinical Textbook of Addictive Disorders. 3rd Ed. New York: The Guilford Press, 2005.
  4. Drug Policy Alliance. The Drug War, Mass Incarceration and Race. 2015. [Erişim 15 Aralık 2024.] org/documents/ungass2016/Contributions/ [Link]
  5. Michalak L, Trocki K. Alcohol and Islam: an overview. Contemporary drug problems. 2006;33(4):523-62. [Crossref]
  6. Center for Behavioral Health Statistics and Quality. Racial/ ethnic differences in substance use, substance use disorders, and substance use treatment utilization among people aged 12 or older (2015-2019).
  7. Centers for Disease Control and Prevention. Alcohol-related disease impact (ARDI) application. 2020. [Erişim 15 Aralık 2024.] aspx. [Link]
  8. Osman FA, Söderbäck M. Perceptions of the use of khat among Somali immigrants living in Swedish society. Scandinavian Journal of Public Health. 2011;39(2):212-9. [Crossref]  [PubMed]
  9. Weir E. Raves: a review of the culture, the drugs and the prevention of harm. CMAJ. 2000;162(13):1843-8. [PubMed]  [PMC]
  10. NIDA. Marijuana and hallucinogen use among young adults reached all time-high in 2021. National Institute on Drug Abuse website. August 22, 2022. [Erişim 15 Aralık 2024.] marijuana-and-hallucinogen-use-among-young-adults- reached-all-time-high-in-2021 [Link]
  11. McCrystal P, Percy A. Factors associated with teenage ecstasy use. Drugs: Education, Preventionand Policy, 2010;17(5):507-527. [Crossref]
  12. Ferri M, Amato L, Davoli M. Alcoholics Anonymous and other 12-step programmes for alcohol dependence. Cochrane database of systematic reviews. 2006(3). [Crossref]  [PubMed]  [PMC]
  13. Tedor MF. Alcohol consumption and cultural systems: Global similarities and differences. İçinde: Frings D, Albery IP (ed) The Handbook of Alcohol Use. London: Academic Press. 2021:355-78. [Crossref]
  14. Heath DB. Drinking occasions: Comparative perspectives on alcohol and culture. Providence, RI: Brunner / Mazel, 2000:23.
  15. Caetano R, Ramisetty-Mikler S, Wallisch LS, McGrath C, Spence RT. Acculturation, drinking, and alcohol abuse and dependence among Hispanics in the Texas-Mexico border. Alcoholism: Clinical and experimental research. 2008;32(2):314-21. [Crossref]  [PubMed]
  16. Novins DK, Fickenscher A, Manson SM. American Indian adolescents in substance abuse treatment: diagnostic status. Journal of Substance Abuse Treatment. 2006 Jun 1;30(4):275-84. [Crossref]  [PubMed]
  17. United Nations Office of Drugs and Crime World Drug Report 2020 (United Nations publication, Sales No. E.20.XI.6). [Erişim 15 Aralık 2024.] index2020.html [Link]
  18. Ögel K. Madde kullanım bozuklukları epidemiyolojisi. Türkiye Klinikleri Dahili Tıp Bilimleri Dergisi Psikiyatri. 2005;1(47):61-4.
  19. TC İçişleri Bakanlığı. Genel Nüfusta Tütün, Alkol ve Madde Kullanımına Yönelik Tutum ve Davranış Araştırması 2018. [Erişim 15 Aralık 2024.] lar/narkotik.pol.tr/ [Link]
  20. Ünlü A, Evcin U. 2008 ve 2010 Yılları Arasında İstanbul Bağcılar İlçesinde Gençler Arasında Madde Kullanım Yaygınlığı, Risk ve Koruma Faktörlerinin Değerlendirilmesi. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 2014;14(3):127-40.
  21. Ögel K, Aksoy A. İstanbul'da koruma merkezlerine başvuran çocuklarda tütün, alkol ve madde kullanım özellikleri. Bağımlılık Dergisi. 2002;9(3):135-40.
  22. Ögel K, Aksoy A. Tutuklu Ve Hükümlü Ergenlerde Madde Kullanimi. Bağımlılık Dergisi. 2007;8:11-7.
  23. Arıcı A, Yaman ÖM. Gençlerde alkol kullanımı ve kültürel yapının bağımlılığa etkisi. Sosyal Çalışma Dergisi. 2021;5(2):71-89.
  24. Van Horn ML, Hawkins JD, Arthur MW, Catalano RF. Assessing community effects on adolescent substance use and delinquency. Journal of Community Psychology. 2007;35(8):925-46. [Crossref]
  25. Atlam DH, Kaylı DŞ, Göven BA. Predictors of attitude toward substance users: a field study in Turkey. Journal of Substance Use. 2024;29(5):717-22. [Crossref]
  26. Donath C, Baier D, Graessel E, Hillemacher T. Substance consumption in adolescents with and without an immigration background: a representative study-What part of an immigration background is protective against binge drinking?. BMC public health. 2016;16:1-6. [Crossref]  [PubMed]  [PMC]
  27. Yıldırım G, Dilbaz HN. Identity Status, Frequency of Substance Use and Psychological Symptoms of Adults: Comparison of In Native Germans and Germans of Turkish Origin. Journal of Identity and Migration Studies. 2024;18(1):2.
  28. Efendioğlu E, Özcebe LH. Determining risk factors influencing substance use among Turkish-origin immigrants in Germany. Turkish Journal of Medical Sciences. 2024;54(5):1147-53. [Crossref]  [PubMed]  [PMC]
  29. Room R. Multicultural contexts and alcohol and drug use as symbolic behaviour. Addiction Research & Theory. 2005;13(4):321-31. [Crossref]
  30. Güler M, Demircan D. Zorunlu göç: Bağımlılık açısından riskli bir süreç. İstanbul Aydın Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 2022;14(1):1-4. [Crossref]
  31. United Nations Office of Drugs and Crime. World Drug Report 2018 (United Nations publication, Sales No. E.18.XI.9).
  32. Taşdemir M, Küçükali H, Uçar A, Sur H. Exploring alcohol and substance addiction among Syrian migrants in Turkey: A qualitative study integrating perspectives of addicts, their relatives, local and national institutions. Addicta: The Turkish Journal on Addictions. 2020.
  33. Ilhan MN, Ertek IE, Gözükara MG, Akil Ö, Ursu P, Ergüder T, Polat S, Şimşek MY, Aktaş M, Gazanfer ÖB, Ilhan SÖ. Substance use in refugee camps and local community: Şanlıurfa sample. Archives of Neuropsychiatry. 2021;58(2):121.
  34. Şahin M, Güngör F. Göç ve Bağımlılık: Suriyeli Göçmenlerin Madde Kullanım Süreçlerine Dair Nitel Bir Araştırma. İçtimaiyat. 2022;6(Göç ve Mültecilik Özel Sayısı):319-37. [Crossref]
  35. TÜİK. Haber Bülteni Sayı 53676, 14 Ağustos 2024. [Erişim 15 Aralık 2024.] [Link]
  36. TÜİK. Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi İstatistikleri, Yaş grubu ve cinsiyete göre yurtdışı doğumlu nüfus. [Erişim 15 Aralık 2024.] gori?p=nufus-ve-demografi-109&dil=1. [Link]
  37. T.C.İçişleri Bakanlığı Göç İdaresi Başkanlığı 2020. [Erişim 15 Aralık 2024.] iz-altindaki-suriyeliler [Link]
  38. Horyniak D, Melo JS, Farrell RM, Ojeda VD, Strathdee SA. Epidemiology of substance use among forced migrants: a global systematic review. PLoS one. 2016;11(7):e0159134. [Crossref]  [PubMed]  [PMC]
  39. Nawi AM, Ismail R, Ibrahim F, Hassan MR, Manaf MR, Amit N, Ibrahim N, Shafurdin NS. Risk and protective factors of drug abuse among adolescents: a systematic review. BMC public health. 2021;21:1-5. [Crossref]  [PubMed]  [PMC]
  40. Demircan D, Tamam L. Madde Kullanım Bozukluğuna Aile Perspektifinden Bir Bakış. Bağımlılık Dergisi.;25(4):491-497. [Crossref]
  41. İlhan İÖ, Yıldırım F, Demirbaş H, Doğan YB. Correlates of substance use among regularly drinking university students in Turkey. Education. 2008;14(3.9):0-2.
  42. Evren C, Ogel K, Demirci AC, Evren B, Yavuz BG, Bozkurt M. Prevalence of lifetime tobacco, alcohol and drug use among 10th grade students in Istanbul. Klinik Psikofarmakoloji Bülteni-Bulletin of Clinical Psychopharmacology. 2014;24(3):201-10. [Crossref]
  43. Kaplan Ö, Özbaran B. Alkol-Madde Kullanıcılarının Bağımlılık Şiddeti İle Aile Üyelerinin Eş Bağımlılık Düzeyleri Arasındaki İlişki. Bağımlılık Dergisi.;25(2):113-21. [Crossref]
  44. AlMarri TS, Oei TP. Alcohol and substance use in the Arabian Gulf region: A review. International journal of psychology. 2009;44(3):222-33. [Crossref]  [PubMed]
  45. Razvodovsky YE. Influence of culture on attitudes towards alcohol of Arab Muslim university students. Adicciones; Palma de Mallorca 2004 16(1): 53-62. [Crossref]
  46. T.C. İçişleri Bakanlığı Emniyet Genel Müdürlüğü Narkotik Suçlarla Mücadele Daire Başkanlığı (2023) Madde Kullanıcıları Profil Analizi 2022 Yılı Narkolog Raporu. NDB Yayınları: 49 Yayın No: 2023/4. Ankara.
  47. T.C. İçişleri Bakanlığı Emniyet Genel Müdürlüğü Narkotik Suçlarla Mücadele Daire Başkanlığı (2023) Türkiye Uyuşturucu Raporu: Eğilimler ve gelişmeler. NSB Yayınları: 52 Yayın No: 2023/7. Ankara tr/2023-turkiye-uyusturucu-raporu-yayinlanmistir [Link]
  48. TÜİK. Türkiye Sağlık Araştırması, 2022. [Erişim tarihi: 14 Aralık 2024].
  49. Aslan B, Önal Ö. A systematic review of research on illicit substance use and a meta-analysis of its prevalence among college students in Türkiye. Journal of ethnicity in substance abuse. 2024:1-35. [Crossref]
  50. Akkaya N, Aktürk İ, Yaman ÖM. Türkiye'de Metamfetamin Kullanımının Araştırmalara Yansıması: 2009-2023. Bağımlılık Dergisi.;25(4):430-50. [Crossref]
  51. Karakükcü Ç, Çıracı MZ, Koçer D, Ertürk Zararsız G, Reyhancan M, Altıntop İ (2018) Laboratuvar verilerine dayalı idrarda yasa dışı madde analiz sonuçlarına göre bölgesel madde kullanım yaygınlığının belirlenmesi. Anadolu Psikiyatri Derg, 19(2), 169-176. [Crossref]
  52. Sue S, Zane N, Nagayama Hall GC, Berger LK. The case for cultural competency in psychotherapeutic interventions. Annual review of psychology. 2009;60(1):525-48. [Crossref]  [PubMed]  [PMC]
  53. Strada MJ, Donohue B, Lefforge NL. Examination of ethnicity in controlled treatment outcome studies involving adolescent substance abusers: a comprehensive literature review. Psychology of Addictive Behaviors. 2006;20(1):11. [Crossref]  [PubMed]
  54. De Kock C. Cultural competence and derivatives in substance use treatment for migrants and ethnic minorities: what's the problem represented to be?. Social Theory & Health. 2020;18:358-94. [Crossref]
  55. De Kock C. Risk factors and dangerous classes in a European context: The consequences of ethnic framing of and among Turkish drug users in Ghent, Belgium. İçinde: McGregor S ve Thom B (ed.) Risk And Substance Use. Framing Dangerous People And Dangerous Places. Londra ve New York: Routledge, 2020:109-130. [Crossref]
  56. Browne J, Renzaho A. Prevention of alcohol and other drug problems in culturally and linguistically diverse communities. Deakin University. Journal contribution. 2010. [Erişim tarihi: 15 Aralık 2024] DU:30029825 [Link]
  57. Kumpfer KL, Alvarado R, Smith P, Bellamy N. Cultural sensitivity and adaptation in family-based prevention interventions. Prevention science. 2002;3:241-6. [Crossref]  [PubMed]
  58. Kızılgeçit M, Akça E. Denetimli serbestliğe tabi tutulan madde kullanıcılarına yönelik din/maneviyat temelli bağımlılık programı model önerisi. Dicle İlahiyat Dergisi 2023;26(1): 82-116. [Crossref]
  59. Castro FG, Alarcón EH. Integrating cultural variables into drug abuse prevention and treatment with racial/ethnic minorities. Journal of Drug Issues. 2002;32(3):783-810. [Crossref]
  60. Milaney K, Haines-Saah R, Farkas B, Egunsola O, Mastikhina L, Brown S, Lorenzetti D, Hansen B, McBrien K, Rittenbach K, Hill L. A scoping review of opioid harm reduction interventions for equity-deserving populations. The Lancet Regional Health-Americas. 2022;12. [Crossref]  [PubMed]  [PMC]