AKUT AORT SENDROMLARI

AkutAortSendromlariKapak

GENETİK BOZUKLUKLAR

Merve İlayda Ünlü1 Yahya Ünlü2

1Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Tıbbi Biyoloji AD, Ağrı, Türkiye
2Atatürk Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Kalp Damar Cerrahisi AD, Erzurum, Türkiye

Ünlü Mİ, Ünlü Y. Genetik Bozukluklar. Ünlü Y, editör. Akut Aort Sendromları. 1. Baskı. Ankara: Türkiye Klinikleri; 2025. p.25-35.

ÖZET

Vücudumuzdaki her bir hücrenin derinliklerinde saklı duran, kuşaktan kuşağa aktarılan ve bizleri biz yapan genetik kodumuz, aslında hayata dair en karmaşık bilmecenin anahtarıdır. Tıpkı bir orkestra şefinin notaları kusursuz bir senfoniye dönüştürmesi gibi DNA’mızı oluşturan 4 harfli alfabe de göz rengimizden boy uzunluğumuza, hatta bazı yatkınlıklarımıza kadar sayısız özelliğimizi metinlere dönüştürür. Ancak bu kusursuz görünen metinde minik bir yazım hatası, yani mutasyon, hayati sonuçlara yol açabilir. Tıpkı bir binanın temelindeki ufak bir çatlağın zamanla devasa bir tehdide dönüşebileceği gibi, genetik kodumuzdaki tek bir harf değişikliği bile, örneğin vücudumuzun en büyük atardamarı olan aortun yapısını derinden etkileyebilir. Bu durum, anevrizma veya diseksiyon gibi akut aort sendromlarına zemin hazırlayabilir. Akut aort sendromlarının etiyolojisinde, özellikle bağ dokusunun yapısını, fonksiyonunu veya vasküler düz kas hücrelerinin düzenini etkileyen genetik varyasyonlar önemli bir yer tutmaktadır. Marfan sendromu, akut aort sendromları ile en sık ilişkilendirilen genetik hastalıklardan biridir. Fibrillin-1 genindeki mutasyonlarından kaynaklanır. Bu mutasyonlar, bağ dokusunun esnekliğini ve dayanıklılığını sağlayan fibrilin-1 proteininin üretimini bozarak aort duvarının zayıflamasına yol açar. Loeys-Dietz sendromu, Marfan sendromuna benzer aort anevrizması ve diseksiyonu ile karakterize, daha agresif bir bağ dokusu hastalığıdır. Vasküler tip Ehlers-Danlos sendromu, özellikle tip III kollajen üreten gendeki mutasyonlardan kaynaklanır. Bu sendroma sahip hastalarda, aort diseksiyonu dahil olmak üzere arteriyel yırtılmalar ve rüptürler sık görülür ve potansiyel olarak ölümcüldür. Genetik araştırmalardaki ilerlemeler, akut aort sendromlarının tanı ve tedavisinde yeni kapılar açmaktadır. Günümüzde, bu genetik hastalıkların taşıyıcısı olan bireylerde, düzenli takip ve koruyucu önlemlerle (örneğin, beta blokerler veya anjiyotensin reseptör blokerleri gibi ilaçlar) aort anevrizması gelişiminin yavaşlatılması veya diseksiyonun önlenmesini hedefler. Gelecekte, genetik tabanlı tedaviler veya kişiselleştirilmiş ilaç tedavileri, genetik yatkınlığı olan hastalarda akut aort sendromları riskini azaltmak için umut vaat edici olabilir. Bu alanda devam eden araştırmalar, akut aort sendromlarının etiyolojisini daha iyi anlamamıza ve daha etkili tedavi stratejileri geliştirmemize yardımcı olacaktır. Biz de kitabımızın bu bölümünde, genetik mutasyonların akut aort sendromlarına nasıl yol açtığına odaklanacağız.

Anahtar Kelimeler: Akut aort sendromları; Genetik aort sendromlar; Mutasyon; Moleküler hücre biyolojisi; Moleküler genetik

Referanslar

  1. Morisaki T, Morisaki H. Genetics of hereditary large vessel diseases. J Hum Genet. 2016;61(1):21-6. [Crossref]  [PubMed]
  2. Bhandari R, Aatre RD, Kanthi Y. Diagnostic approach and management of genetic aortopathies. Vasc Med. 2020 Feb;25(1):63-77. [Crossref]  [PubMed]
  3. Asta L, D’Angelo GA, Marinelli D, Benedetto U. Genetic Basis, New Diagnostic Approaches, and Updated Therapeutic Strategies of the Syndromic Aortic Diseases: Marfan, Loeys-Dietz, and Vascular Ehlers-Danlos Syndrome. Int J Environ Res Public Health. 2023;20(16):6615. [Crossref]  [PubMed]  [PMC]
  4. Clough RE, Nienaber CA. Management of acute aortic syndrome. Nat Rev Cardiol. 2015;12(2):103-14. [Crossref]  [PubMed]
  5. Takeda N, Komuro I. Genetic basis of hereditary thoracic aortic aneurysms and dissections. J Cardiol. 2019 Aug;74(2):136-143. [Crossref]  [PubMed]
  6. Dietz HC, Cutting GR, Pyeritz RE, Maslen CL, Sakai LY, Corson GM, et al. Marfan syndrome caused by a recurrent de novo missense mutation in the fibrillin gene. Nature. 1991;352(6333):337-9. [Crossref]  [PubMed]
  7. von Kodolitsch Y, De Backer J, Schüler H, Bannas P, Behzadi C, Bernhardt AM, et al. Perspectives on the revised Ghent criteria for the diagnosis of Marfan syndrome. Appl Clin Genet. 2015;8:137-55. [Crossref]
  8. GeneCards [Internet]. Weizmann Institute of Science; c1997-2025.
  9. BioRender [Internet]. Toronto (ON): BioRender; c20172025.
  10. 1Takeda N, Yagi H, Hara H, Fujiwara T, Fujita D, Nawata K, et al. Pathophysiology and Management of Cardiovascular Manifestations in Marfan and Loeys-Dietz Syndromes. Int Heart J. 2016;57(3):271-7. [Crossref]  [PubMed]
  11. Takeda N, Hara H, Fujiwara T, Kanaya T, Maemura S, Komuro I. TGF- Signaling-Related Genes and Thoracic Aortic Aneurysms and Dissections. Int J Mol Sci. 2018;19(7):2125. [Crossref]  [PubMed]  [PMC]
  12. Bunton TE, Biery NJ, Myers L, Gayraud B, Ramirez F, Dietz HC. Phenotypic alteration of vascular smooth muscle cells precedes elastolysis in a mouse model of Marfan syndrome. Circ Res. 2001;88(1):37-43. [Crossref]  [PubMed]
  13. Radonic T, de Witte P, Groenink M, de Waard V, Lutter R, van Eijk M, et al. AH. Inflammation aggravates disease severity in Marfan syndrome patients. PLoS One. 2012;7(3):e32963. [Crossref]  [PubMed]  [PMC]
  14. Nataatmadja M, West J, Prabowo S, West M. Angiotensin II Receptor Antagonism Reduces Transforming Growth Factor Beta and Smad Signaling in Thoracic Aortic Aneurysm. Ochsner J. 2013;13(1):42-8. [Crossref]
  15. Loeys BL, Chen J, Neptune ER, Judge DP, Podowski M, Holm T, et al. A syndrome of altered cardiovascular, craniofacial, neurocognitive and skeletal development caused by mutations in TGFBR1 or TGFBR2. Nat Genet. 2005;37(3):275-81. [Crossref]  [PubMed]
  16. Weinrich JM, Lenz A, Girdauskas E, Adam G, von Kodolitsch Y, Bannas P. Current and Emerging Imaging Techniques in Patients with Genetic Aortic Syndromes. Rofo. 2020;192(1):50-58. English, German. [Crossref]  [PubMed]
  17. van de Laar IM, Oldenburg RA, Pals G, Roos-Hesselink JW, de Graaf BM, Verhagen JM, et al. Mutations in SMAD3 cause a syndromic form of aortic aneurysms and dissections with early-onset osteoarthritis. Nat Genet. 2011;43(2):121-6. [Crossref]  [PubMed]
  18. Bertoli-Avella AM, Gillis E, Morisaki H, Verhagen JMA, de Graaf BM, van de Beek G, et al. Mutations in a TGF- ligand, TGFB3, cause syndromic aortic aneurysms and dissections. J Am Coll Cardiol. 2015;65(13):1324-1336. [Crossref]  [PubMed]  [PMC]
  19. Schwarze U, Schievink WI, Petty E, Jaff MR, Babovic-Vuksanovic D, Cherry KJ, et al. Haploinsufficiency for one COL3A1 allele of type III procollagen results in a phenotype similar to the vascular form of Ehlers-Danlos syndrome, Ehlers-Danlos syndrome type IV. Am J Hum Genet. 2001;69(5):989-1001. [Crossref]  [PubMed]  [PMC]
  20. Frank M, Albuisson J, Ranque B, Golmard L, Mazzella JM, Bal-Theoleyre L, et al. The type of variants at the COL3A1 gene associates with the phenotype and severity of vascular Ehlers-Danlos syndrome. Eur J Hum Genet. 2015;23(12):1657-64. [Crossref]  [PubMed]  [PMC]
  21. Pepin M, Schwarze U, Superti-Furga A, Byers PH. Clinical and genetic features of Ehlers-Danlos syndrome type IV, the vascular type. N Engl J Med. 2000;342(10):673-80. [Crossref]
  22. Eagleton MJ. Arterial complications of vascular Ehlers-Danlos syndrome. J Vasc Surg. 2016;64(6):1869-1880. [Crossref]
  23. Adham S, Legrand A, Bruno RM, Billon C, Dalens V, Boutouyrie P, et al. Assessment of arterial damage in vascular Ehlers-Danlos syndrome: A retrospective multicentric cohort. Front Cardiovasc Med. 2022;9:953894. [Crossref]  [PubMed]  [PMC]
  24. Gravholt CH, Viuff MH, Brun S, Stochholm K, Andersen NH. Turner syndrome: mechanisms and management. Nat Rev Endocrinol. 2019;15(10):601-614. [Crossref]  [PubMed]
  25. Yoon SH, Kim GY, Choi GT, Do JT. Organ Abnormalities Caused by Turner Syndrome. Cells. 2023;12(10):1365. [Crossref]  [PubMed]  [PMC]
  26. Donadille B, Christin-Maitre S. Heart and Turner syndrome. Ann Endocrinol (Paris). 2021;82(3-4):135-140. [Crossref]  [PubMed]