Pediatrik Yanık Hastasında Psikiyatrik Belirtiler ve Yönetimi

Dr. Merve Onat1
Prof. Dr. Esra Çöp2

1Bilkent Şehir Hastanesi, Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi Kliniği, Ankara, Türkiye
2Bilkent Şehir Hastanesi, Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi Kliniği, Ankara, Türkiye

ÖZET

Pediatrik yanık hem çocuk hem de ailesi için korku yaratan ve birçok belirsizliği yanında getiren, beklenmedik, ağrılı ve yaşamı değiştiren bir yaralanma türüdür. Yanık, yaralanan çocuğun sağlığını ve beden bütünlüğünü tehdit etmekte, kalıcı yara izine yol açabilmekte ve uzun süren yoğun tedavi süreci sonrasında çocukta ruhsal travmaya neden olabilmektedir. Yanığı olan çocuklarda en sık görülen psikiyatrik bozukluklar arasında akut stres bozukluğu, travma sonrası stres bozukluğu, major depresif bozukluk ve deliryum yer almaktadır. Bu çocuklarda ruhsal belirtiler açısından dikkatli olunarak çocuk ruh sağlığı uzmanlarından destek alınması, çocuğun tedavi uyumunun artırılması ve ruh sağlığının korunması açısından büyük önem taşımaktadır. Ek olarak, çocuğun iyileşmesi ve hastalığına karşı göstereceği uyum, ailesinin travmaya nasıl tepki verdiği ve bu süreci nasıl yönettiğiyle yakından ilgilidir. Bu nedenle yanık hastasına yaklaşımda travmaya maruz kalan çocuğun aile bireylerinde görülebilecek olan psikiyatrik belirtiler açısından da sağlık çalışanlarının tedbirli olması ve hem çocuğa hem de ailesine odaklanan bir tedavi modeli önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler: Yanıklar; Çocuk; Ruh sağlığı; Travma ve stresör ilişkili bozukluklar; Tedavi

Referanslar

  1. World Health Organization [İnternet]. Newsroom/Fact sheets/Detail/Burns. [Erişim tarihi:20 Ağustos 2024]. Erişim linki: [Link]
  2. Türeğen M. Yanık Yaralanmaları. Karaböcüoğlu M, Uzel N, Yılmaz L, editörler. Çocuk Acil Tıp Kitabı. 1. Baskı. İstan- bul: Çapa Tıp Kitabevi; 2004. p.261-75.
  3. Maskell J, Newcombe P, Martin G, Kimble R. Psycho- social functioning differences in pediatric burn survi- vors compared with healthy norms. J Burn Care Res. 2013;34(4):465-76. [Crossref]  [PubMed]
  4. Bakker A, Maertens KJ, Van Son MJ, Van Loey NE. Psy- chological consequences of pediatric burns from a child and family perspective: a review of the empirical literature. Clin Psychol Rev. 2013;33(3):361-71. [Crossref]  [PubMed]
  5. Palmu R, Suominen K, Vuola J, Isometsa E. Men- tal disorders after burn injury: a prospective study. Burns. 2011;37(4):601-9. [Crossref]  [PubMed]
  6. Klinge K, Chamberlain DJ, Redden M, King L. Psy- chological adjustments made by postburn injury patients: an integrative literatüre review. J Adv Nurs. 2009;65(11):2274-92. [Crossref]  [PubMed]
  7. Menzies V. Depression and burn wounds. Arch of Psychiatr Nurs. 2000; 14(4):199-206. [Crossref]  [PubMed]
  8. Van Loey NE, Van Son MJ. Psychopathology and psycho- logical problems in patients with burn scars epidemiology and management. Am J Clin Dermatol. 2003;4(4):245-72. [Crossref]  [PubMed]
  9. Gilboa D. Long-term psychosocial adjustment after burn injury. Burns. 2001;27(4):335-41. [Crossref]  [PubMed]
  10. Nguyen TJ, Thaller S. Psychological rehabilitation of pediat- ric burn patients. J Craniofac Surg. 2008;19(4):882-7. [Crossref]  [PubMed]
  11. Reed JL, Pomerantz WJ. Emergency management of pediatric burns. Pediatr Emerg Care. 2005;21(2):118-29. [Crossref]
  12. Yasti AC, Tumer AR, Atli M, Tutuncu T, Derinoz A, Kama NA. A clinical forensic scientist in the burns unit: necessity or not? A prospective clinical study. Burns. 2006;2(1):77-82. [Crossref]  [PubMed]
  13. Aliustaoğlu S, İnce H, İnce N, Yazıcı Y, Berber G, Güloğ- lu R. Acil cerrahi yanık ünitesinde tedavi edilen çocuk- larda yaşamsal tehlike tanımının ve ihmalin adli tıp açısından irdelenmesi. Ulus Travma Acil Cerrahi Derg. 2010;16(2):170-3. [Link]
  14. Kara MZ. Kronik Hastalıklara Yaklaşım. Ercan ES, Bilaç Ö, Perçinel Yazıcı İ, Kütük MÖ, Işık Ü, Kılıçoğlu AG, Durak FS, Kandemir H, Yazıcı KU, Ünsel Bolat G, Kavurma C, Kılıçaslan F, editörler. Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi. Ankara: Akademisyen Kitabevi; 2020. p.813-31.
  15. Karaçetin G, Demir Türkay D, Baghaki S, Cetinkale O, Yüksel ME. Psychiatric disorders and their associa- tion with burn-related factors in children with burn inju- ry. Ulus Travma Acil Cerrahi Derg. 2014;20(3):176-80. [Link]
  16. APA (American Psychiatric Association). Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, 5th edition (DSM-V). Washington DC: American Psychiatric Associa- tion; 2013. [Link]
  17. Shucard JL, Cox J, Shucard DW, Fetter H, Chung C, Ra- masamy D. Symptoms of posttraumatic stress disorder and exposure to traumatic stressors are related to brain structural volumes and behavioral measures of affective stimulus pro- cessing in police officers. Psychiatry Res. 2012;204(1):25-31. [Crossref]  [PubMed]
  18. Yabanoğlu H, Yağmurdur MC, Taşkıntuna N, KarakayalıH. Early period psychiatric disorders following burn trau- ma and the importance of surgical factors in the etiology. Ulus Travma Acil Cerrahi Derg. 2012;18(5):436-40. [Crossref]  [PubMed]
  19. Akarsu S, Durmuş M, Yapıcı AK, Öznur T, Öztürk S. Psy- chiatric assessment and rehabilitation of burn patients. Turk J Plast Surg. 2017;25(1):20-7. [Crossref]
  20. Wallis H, Renneberg B, Ripper S, Germann, Wind G, JesterA. Emotional Distress and Psychosocial Resources in Pa- tients Recovering from Severe Burn Injury. J Burn Care Res. 2006; 27(5):734-41. [Crossref]  [PubMed]
  21. Turkel SB, Tavaré CJ. Delirium in children and adolescents. J Neuropsychiatry Clin Neurosci. 2003;15(4):431-5. [Crossref]  [PubMed]
  22. Smith HA, Brink E, Fuchs DC. Pediatric delirium: monitor- ing and management in the pediatric intensive care unit. Pe- diatr Clin North Am. 2013;60(3):741-60. [Crossref]  [PubMed]
  23. Hatherill S, Flisher AJ. Delirium in children and adolescents: A systematic review of the literature. J Psychosom Res. 2010;68(4):337-44. [Crossref]  [PubMed]
  24. Ratcliff SL, Meyer WJ 3rd, Cuervo LJ, Villarreal C, Thomas CR, Herndon DN. The use of haloperidol and associated com- plications in the agitated, acutely ill pediatric burn patient. J Burn Care Rehabil. 2004;25(6):472-8. [Crossref]  [PubMed]
  25. Efe A. Yoğun Bakım Ünitelerinde Çocuk ve Ergen Psiki- yatrisi Yaklaşımları. Ercan ES, Bilaç Ö, Perçinel Yazıcı İ, Kütük MÖ, Işık Ü, Kılıçoğlu AG, Durak FS, Kandemir H, Yazıcı KU, Ünsel Bolat G, Kavurma C, Kılıçaslan F, editörl- er. Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi. Ankara: Akademisyen Ki- tabevi;2020. p.843-59.
  26. Özdemir A. Yanıklı hasta refakatçilerinin yaşam kalite- si ve etkileyen faktörlerin incelenmesi. [Yüksek lisans tezi]. Malatya: İnönü Üniversitesi Sağlık Bilimleri En- stitüsü; 2013. [Erişim tarihi: 10 Temmuz 2024]. Erişim linki: [Link]
  27. Blakeney PE, Rosenberg L, Rosenberg M, Faber AW. Psychosocial care of persons with severe burns. Burns. 2008;34(4):433-40. [Crossref]  [PubMed]
  28. Stoddard FJ. Body image development in the burned child. J Am Acad Child Psychiatry. 1982;21(5):502-7. [Crossref]  [PubMed]
  29. Kramer DN, Landolt MA. Early psychological intervention in accidentally injured children ages 2-16: a randomized controlled trial. Eur J Psychotraumatol. 2014;27;5. [Crossref]  [PubMed]  [PMC]
  30. Haag AC, Landolt MA, Kenardy JA, Schiestl CM, Kim- ble RM, De Young AC. Preventive intervention for trauma reactions in young injured children: results of a multi-site randomised controlled trial. J Child Psychol Psy- chiatry. 2020;61(9):988-97. [Crossref]  [PubMed]
  31. Robert R, Tcheung WJ, Rosenberg L, Rosenberg M, Mitchell C, Villarreal C, et al. Treating thermally injured children suffering symptoms of acute stress with imipra- mine and fluoxetine: A randomized, double-blind study. Burns. 2008;34(7):919-28. [Crossref]  [PubMed]
  32. Connor DF, Grasso DJ, Slivinsky MD, Pearson GS, Banga A. An Open-Label Study of Guanfacine Extend- ed Release for Traumatic Stress Related Symptoms in Children and Adolescents. J Child Adolesc Psychophar- macol. 2013;23(4):244-51. [Crossref]  [PubMed]  [PMC]
  33. Stoddard FJ, Luthra R, Sorrentino EA, Saxe GN, Drake J, Chang Y, et al. A Randomized Controlled Trial of Sertraline to Prevent Posttraumatic Stress Disorder in Burned Chil- dren. J Child Adolesc Psychopharmacol. 2011;21(5):469-77. [Crossref]  [PubMed]
  34. Meighen KC, Hines LA, Lagges AM. Risperidone Treat- ment of Preschool Children with Thermal Burns and Acute Stress Disorder. J Child Adolesc Psychopharma- col. 2007;17(2):223-32. [Crossref]  [PubMed]
  35. Birmaher B, Brent D, AACAP Work Group on Quality Is- sues. Practice parameter for the assessment and treatment of children and adolescents with depressive disorders. J Am Acad Child Adolesc Psychiatry. 2007;46(11):1503-26. [Crossref]  [PubMed]
  36. Ekinci Ö. Çocukluk Çağı Depresif Bozukluğunda Tedavi ve Gidiş. Pekcanlar Akay A, Ercan ES, editörler. Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları. Ankara, 2016. p.157-64.
  37. Turkel SB, Hanft A. The pharmacologic manage- ment of delirium in children and adolescents. Paediatr Drugs. 2014;16(4):267-74. [Crossref]  [PubMed]
  38. Dorn T, Yzermans JC, Spreeuwenberg PM, van der Zee J. Physical and mental health problems in parents of adoles- cents with burns--a controlled, longitudinal study. J Psycho- som Res. 2007;63(4):381-9. [Crossref]  [PubMed]
  39. Muscara F, McCarthy MC, Woolf C, Hearps SJC, Burke K, Anderson VA. Early psychological reactions in parents of children with a life threatening illness within a pediatric hospital setting. Eur Psychiatry. 2015;30(5):555-61. [Crossref]  [PubMed]
  40. Bakker A, Van der Heijden PGM, Van Son MJM, Van de Schoot R, Vandermeulen E, Helsen A, et al. The relation- ship between behavioural problems in preschool children and parental distress after a paediatric burn event. Eur Child Adolesc Psychiatry. 2014;23(9):813-22. [Crossref]  [PubMed]
  41. Haag AC, Landolt MA. Young Children's Acute Stress After a Burn Injury: Disentangling the Role of Injury Severity and Parental Acute Stress. J Pediatr Psychol. 2017;42(8):861-70. [Crossref]  [PubMed]
  42. Costa MCS, Rossi LA, Lopes LM, Cioffi CL. The meanings of quality of life: interpretative analysis based on experi- ences of people in burns rehabilitation. Rev Lat Am Enfer- magem. 2008;16(2):252-9. [Crossref]  [PubMed]
  43. Tuna Z, Çetin C. Yanıklı Hastaların Yaşam Kalitesi ve Yaşam Kalitesini Etkileyen Faktörler. Hacettepe Üniversi- tesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi. 2010;17(2):1-12. [Link]