AKUT AORT SENDROMLARI

AkutAortSendromlariKapak

TANI YÖNTEMLERİ: LABORATUVAR-BİYOBELİRTEÇLER

Nurinnisa Öztürk

Atatürk Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Tıbbi Biyokimya AD, Erzurum, Türkiye

Öztürk N. Tanı Yöntemleri: Laboratuvar-Biyobelirteçler. Ünlü Y, editör. Akut Aort Sendromları. 1. Baskı. Ankara: Türkiye Klinikleri; 2025. p.149-158.

ÖZET

Akut aort sendromları (AAS) ağır tabloyla seyreden tıbbi acil durumlardandır. En yaygın görülen ve en ağır seyreden AAS aort diseksiyonlarıdır. Aort diseksiyonlarında acil cerrahi değerlendirme gerektiğinden hızlı ve doğru tanı koymak için zamanla yarışılır. Klinik bulgular sıklıkla akut miyokard enfarktüsü (AMI) ile karışabilmekte ve tanıda gecikmeler yaşanabilmektedir. AMI tedavisinde kullanılan antiplatelet ilaçların AAS’li hastalarda kullanılması durumunda, hastalık tablosunu kötüleştireceği için her iki benzer kliniğin tanı ve tedavi yönetiminde keskin ayırımın yapılması gerekliliği daha da önem arz etmektedir. İleri görüntüleme tanılarıyla birlikte biyobelirteçler kullanılarak aort diseksiyonlarının zamanında tanısı, daha erken vasküler müdahalelere izin vererek prognozu önemli ölçüde iyileştirmektedir. Kardiak troponinler ve D-dimer günümüzde en yaygın kullanılan rutin biyokimya testleridir. Yüksek belirlenen kardiak troponin seviyeleri ile her zaman AAS kliniği ekarte edilememektedir ve bu laboratuvar bulgusu ile AAS hastalarında farklı klinik komplikasyonların yönetimine katkılar sağlanmaktadır. Akut aort diseksiyonları tanısı için D-dimer değerlerinin kullanılması tek başına yetersiz kalmakta risk faktörleri ile birlikte değerlendirildiğinde tanısal istatistikler artmaktadır. Düşük aort diseksiyon riski skoru ve düşük D-dimer düzeyleri, AAS tanısını dışlamak için yararlı bir strateji olarak klavuzlarda belirtilmektedir. D-dimer düzeylerinin tanısal istatistiklerinin iyi olması yanında yüksek D-dimer düzeyleri yüksek ölüm oranı ile de ilişkilendirilmektedir. Kabulde yüksek D-dimer düzeylerinin olması, acil cerrahiye ihtiyacın öngörüsünde de kullanılabileceği öne sürülmüştür. Laboratuvar parametreleri ile yüksek riskli hastalar güvenilir bir şekilde taranmakta, hızla tanılanmakta veya dışlama yapılabilmekte ve yine takip sırasında hastalık prognozu maliyet etkin ve doğru bir şekilde değerlendirilmektedir. AAS hastalarında meydana gelen patofizyolojik olayları gösteren yeni biyobelirteçlerin tanımlanması, tanısal istatistikleri iyileştirmenin yanı sıra yeni tedavi stratejileri geliştirmek ve hasta klinik takip sonuçlarını iyileştirmek için de önemli olabilecektir. Önceki çalışmalarda büyük çoğunlukla troponin, D-dimer ve CRP düzeylerinin tanısal kullanımı ve prognostik değerleri detaylandırılmıştır. Ameliyat öncesi aşamada bu laboratuvar parametrelerinin anormal düzeyleri AAS hastalarında sağkalım ile de ilişkilendirilerek hastaların yönetimine önemli katkılar sağlamaktadır. Bu bölümde AAS’li hastaların tanısında ve tedavi takibinde kullanılan rutin laboratuvar parametreleri ve bunların klinik kullanımları değerlendirilmiştir. Yine bu bölümde rutin laboratuvar parametreleri haricinde literatürde kullanımları önerilen birçok yeni belirtecinde AAS hastalarında kullanımı ve yorumlanması da detaylandırılmaktadır.

Anahtar Kelimeler: Akut aort sendromları; Aort diseksiyonu; Biomarker; D-dimer; Kardiak troponinler

Referanslar

  1. Murphy MC, Castner CF, Kouchoukos NT. Acute Aortic Syndromes: Diagnosis and Treatment. Mo Med. 2017;114(6):458-463. [PubMed]  [PMC]
  2. Banceu CM, Banceu DM, Kauvar DS, Popentiu A, Voth V, Liebrich M et al. Acute Aortic Syndromes from Diagnosis to Treatment-A Comprehensive Review. J Clin Med. 2024;13(5):1231. [Crossref]  [PubMed]  [PMC]
  3. Hiratzka LF, Bakris GL, Beckman JA, Bersin RM, Carr VF, Casey DE et al. American College of Cardiology Foundation/ American Heart Association Task Force on Practice Guidelines; American Association for Thoracic Surgery; American College of Radiology; American Stroke Association; Society of Cardiovascular Anesthesiologists; Society for Cardiovascular Angiography and Interventions; Society of Interventional Radiology; Society of Thoracic Surgeons; Society for Vascular Medicine. 2010 ACCF/AHA/AATS/ACR/ASA/ SCA/SCAI/SIR/STS/SVM guidelines for the diagnosis and management of patients with Thoracic Aortic Disease: a report of the American College of Cardiology Foundation/ American Heart Association Task Force on Practice Guidelines, American Association for Thoracic Surgery, American College of Radiology, American Stroke Association, Society of Cardiovascular Anesthesiologists, Society for Cardiovascular Angiography and Interventions, Society of Interventional Radiology, Society of Thoracic Surgeons, and Society for Vascular Medicine. Circulation. 2010;121(13):e266-369. [Crossref]  [PubMed]
  4. Isselbacher EM, Preventza O, Hamilton Black J 3rd, Augoustides JG, Beck AW et al. 2022 ACC/AHA guideline for the diagnosis and management of aortic disease: A report of the American Heart Association/American College of Cardiology Joint Committee on Clinical Practice Guidelines. J Thorac Cardiovasc Surg. 2023;166(5):e182-e331. [Crossref]  [PubMed]
  5. Anderson JL, Heidenreich PA, Barnett PG, Creager MA, Fonarow GC, Gibbons RJ et al. ACC/AHA statement on cost/value methodology in clinical practice guidelines and performance measures: a report of the American College of Cardiology/American Heart Association Task Force on Performance Measures and Task Force on Practice Guidelines. J Am Coll Cardiol. 2014;63(21):2304-22. [Crossref]  [PubMed]
  6. Nazerian P, Mueller C, Soeiro AM, Leidel BA, Salvadeo SAT, Giachino F et al. ADvISED Investigators. Diagnostic Accuracy of the Aortic Dissection Detection Risk Score Plus D-Dimer for Acute Aortic Syndromes: The ADvISED Prospective Multicenter Study. Circulation. 2018;137(3):250-258. [Crossref]  [PubMed]
  7. Gorla R, Erbel R, Kahlert P, Tsagakis K, Jakob H, Mahabadi AA et al. Accuracy of a diagnostic strategy com bining aortic dissection detection risk score and D-dimer levels in patients with suspected acute aortic syndrome. Eur Heart J Acute Cardiovasc Care. 2017;6(5):371-378. [Crossref]  [PubMed]
  8. Suzuki T, Eagle KA. Biomarker-Assisted Diagnosis of Acute Aortic Dissection. Circulation. 2018;137(3):270-272. [Crossref]  [PubMed]
  9. Watanabe H, Horita N, Shibata Y, Minegishi S, Ota E, Kaneko T. Diagnostic test accuracy of D-dimer for acute aortic syndrome: systematic review and meta-analysis of 22 studies with 5000 subjects. Sci Rep. 2016;6:26893. [Crossref]  [PubMed]  [PMC]
  10. Huang B, Yang Y, Lu H, Zhao Z, Zhang S, Hui R, Fan X. Impact of d-Dimer Levels on Admission on Inhospital and Long-Term Outcome in Patients With Type A Acute Aortic Dissection. Am J Cardiol. 2015;115(11):1595-600. [Crossref]  [PubMed]
  11. Wang Y, Tan X, Gao H, Yuan H, Hu R, Jia L, et al. Magnitude of Soluble ST2 as a Novel Biomarker for Acute Aortic Dissection. Circulation. 2018;137(3):259-269. [Crossref]  [PubMed]
  12. Jia Y, Li D, Yu J, Jiang W, Liu Y, Li F, et al. Prognostic value of interleukin-33, sST2, myeloperoxidase, and matrix metalloproteinase-9 in acute aortic dissection. Front Cardiovasc Med. 2023;9:1084321. [Crossref]  [PubMed]  [PMC]
  13. Li T, Jing JJ, Yang J, Sun LP, Gong YH, Xin SJ, et al. Serum levels of matrix metalloproteinase 9 and toll-like receptor 4 in acute aortic dissection: a case-control study. BMC Cardiovasc Disord. 2018;18(1):219. [Crossref]  [PubMed]  [PMC]
  14. Huang M, Lian Y, Zeng Z, Li J. D-dimer, C-reactive protein and matrix metalloproteinase 9 for prediction of type A aortic dissection patient survival. ESC Heart Fail. 2024;11(1):147-154. [Crossref]  [PubMed]  [PMC]
  15. Zhang X, Lin L, Peng Y, Li S, Huang X, Chen L et al. Neutrophil Percentage to Albumin Ratio Is Associated With In-Hospital Mortality in Patients With Acute Type A Aortic Dissection. J Clin Hypertens (Greenwich). 2025;27(5):e70067. [Crossref]  [PubMed]  [PMC]
  16. Xin Y, Lyu S, Wang J, Wang Y, Shu Y, Liang H, et al. Predictive value of inflammatory indexes in in-hospital mortality for patients with acute aortic dissection. BMC Cardiovasc Disord. 2025;25(1):323. [Crossref]  [PubMed]  [PMC]
  17. Kwartler CS, Chen J, Thakur D, Li S, Baskin K, Wang S, et al. Overexpression of smooth muscle myosin heavy chain leads to activation of the unfolded protein response and autophagic turnover of thick filament-associated proteins in vascular smooth muscle cells. J Biol Chem. 2014;289(20):14075-88. [Crossref]  [PubMed]
  18. De Cario R, Giannini M, Cassioli G, Kura A, Gori AM, Marcucci R et al. Tracking an Elusive Killer: State of the Art of Molecular-Genetic Knowledge and Laboratory Role in Diagnosis and Risk Stratification of Thoracic Aortic Aneurysm and Dissection. Diagnostics (Basel). 2022;12(8):1785. [Crossref]  [PubMed]  [PMC]
  19. Yin ZQ, Han H, Yan X, Zheng QJ. Research Progress on the Pathogenesis of Aortic Dissection. Curr Probl Cardiol. 2023;48(8):101249. [Crossref]  [PubMed]
  20. Cai H, Shao Y, Li ZH, Liu XY, Zhao XZ, Li CY, et al. Prognostic prediction of long-term survival in patients with type A aortic dissection undergoing surgical repair: development of a novel prognostic index. BMC Cardiovasc Disord. 2025;25(1):99. [Crossref]  [PubMed]  [PMC]
  21. Luo YX, Matniyaz Y, Tang YX, Xue YX, Jiang Y, Pan K et al. Postoperative hyper-inflammation as a predictor of poor outcomes in patients with acute type A aortic dissection (ATAAD) undergoing surgical repair. J Cardiothorac Surg. 2024;19(1):138. [Crossref]  [PubMed]  [PMC]
  22. Xu H, Li Y, Wang H, Yuan Y, Chen D, Sun Y, Xu Z. Systemic immune-inflammation index predicted short-term outcomes in ATAD patients undergoing surgery. J Card Surg. 2022;37(4):969-975. [Crossref]  [PubMed]
  23. Hanna AG, Contreras FJ, Sharaf OM, Stinson GP, Hess PJ. Biomarkers to predict the outcomes of surgical intervention for aortic dissection. J Cardiothorac Surg. 2025;20(1):116. [Crossref]  [PubMed]  [PMC]
  24. Wang Z, Wen J, Chen S, Lu L. Analysis of serum levels of HIF-1 and IL-6 in patients with acute stanford type a aortic dissection. J Cardiothorac Surg. 2025;20(1):222. [Crossref]  [PubMed]  [PMC]
  25. Kimura N, Machii Y, Hori D, Mieno M, Eguchi N, Shiraishi M et al. Influence of false lumen status on systemic inflammatory response triggered by acute aortic dissection. Sci Rep. 2025;15(1):475. [Crossref]  [PubMed]  [PMC]
  26. Duan XZ, Xu ZY, Lu FL, Han L, Tang YF, Tang H, Liu Y. Inflammation is related to preoperative hypoxemia in patients with acute Stanford type A aortic dissection. J Thorac Dis. 2018;10(3):1628-1634.
  27. Johnson ED, Schell JC, Rodgers GM. The D-dimer assay. Am J Hematol. 2019;94(7):833-839. [Crossref]  [PubMed]
  28. Zhao Y, Fu W, Wang L. Biomarkers in aortic dissection: Diagnostic and prognostic value from clinical research. Chin Med J (Engl). 2024;137(3):257-269. [Crossref]  [PubMed]
  29. DM Vasudevan, Sreekumari S, Vaidyanathan K. Textbook of Biochemistry. Ninth Edition. Jaypee Brothers Medical Publishers (P) Ltd. New Delhi, India. 2019.
  30. Byrne RA, Rossello X, Coughlan JJ, Barbato E, Berry C, Chieffo A et al. ESC Scientific Document Group. 2023 ESC Guidelines for the management of acute coronary syndromes. Eur Heart J. 2023;44(38):3720-3826. [Crossref]
  31. Thygesen K, Alpert JS, Jaffe AS, Chaitman BR, Bax JJ, Morrow DA, et al. Fourth Universal Definition of Myocardial Infarction (2018). Glob Heart. 2018;13(4):305338. [Crossref]
  32. Rubini Gimenez M, Twerenbold R, Reichlin T, Wildi K, Haaf P, Schaefer M, et al. Direct comparison of high-sensitivity-cardiac troponin I vs. T for the early diagnosis of acute myocardial infarction. Eur Heart J. 2014;35(34):2303-11. [Crossref]  [PubMed]
  33. Wang L, Wu H, Wu C, Shu L, Zhou D. A deep-learning system integrating electrocardiograms and laboratory indicators for diagnosing acute aortic dissection and acute myocardial infarction. Int J Cardiol. 2025;423:133008. [Crossref]  [PubMed]
  34. Yamamoto K, Saito Y, Hashimoto O, Nakayama T, Okino S, Sakai Y et al. Biomarkers for Risk Stratification in Patients With Type A Acute Aortic Dissection. Am J Cardiol. 2024;212:103-108. [Crossref]  [PubMed]
  35. Kaufeld T, Beckmann E, Rudolph L, Krüger H, Natanov R, Arar M et al. Impact of preoperative malperfusion on postoperative outcomes in type A aortic dissection-importance of serum lactate estimation in ongoing malperfusion. Perfusion. 2024;39(4):733-742. [Crossref]  [PubMed]  [PMC]
  36. Cheng X. Updating the relationship between hyperhomocysteinemia lowering therapy and cardiovascular events. Cardiovasc Ther. 2013:e19-26. [Crossref]  [PubMed]
  37. Sbarouni E, Georgiadou P, Analitis A, Chaidaroglou A, Marathias A, Degiannis D et al. High homocysteine and low folate concentrations in acute aortic dissection. Int J Cardiol. 2013;168(1):463-6. [Crossref]  [PubMed]
  38. Parthenakis F, Koutalas E, Patrianakos A, Koukouvas M, Nyktari E, Vardas P. Diagnosing acute aortic syndromes: the role of specific biochemical markers. Int J Cardiol. 2010;145(1):3-8. [Crossref]  [PubMed]
  39. Goyal A, Jain H, Usman M, Zuhair V, Sulaiman SA, Javed B, et al. A comprehensive exploration of novel biomarkers for the early diagnosis of aortic dissection. Hellenic J Cardiol. 2025;82:74-85. [Crossref]  [PubMed]