Yanık Hastasında Rehabilitasyon

Doç. Dr. Berke Aras1
Prof. Dr. Elif Yalçın2

1Bilkent Şehir Hastanesi, SUAM, Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon Kliniği, Ankara, Türkiye
2Bilkent Şehir Hastanesi, SUAM, Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon Kliniği, Ankara, Türkiye

ÖZET

Yanık rehabilitasyonu akut dönemde yoğun bakım ünitelerinde başlayan, rehabilitasyon kliniklerinde yoğun bir şekilde devam eden ve hastaların taburculuğunun ardından rutin kontroller ile takip edilen uzun bir süreçtir. Bu süreç multidisipliner bir ekip tarafından yürütülmektedir. Hastanın demografik ve klinik özellikleri, yaranın lokalizasyonu ve derecesi, komorbid durumlar ve fonksiyonel seviyesi değerlendirilip hastaya gerçekçi hedefler belirlenmelidir. Yanık rehabilitasyonu, hastaların fonksiyonel bağımsızlıklarını kazanmalarına, yara iyileşmesini hızlandırmaya ve yaşam kalitelerini artırmaya odaklanır. Akut dönemde eklem hareket açıklığı kazanmak, erken ambulasyonu sağlamak ve olası komplikasyonları önlemek amaçlanırken, post-akut dönemde kasların güçlenmesi, dayanıklılığın artması, günlük yaşam aktivitelerinde bağımsızlık ve sosyal reentegrasyon hedeflenmektedir. Hastanın ağrı düzeyi, ciltteki esneklik kaybı, hareket kısıtlılıkları ve uzun süreli yara bakımı gibi faktörler süreci zorlaştırabilmekte, hastaların düzenli olarak rehabilitasyon programına katılımını ve tedaviye uyumunu önemli ölçüde etkilemektedir. Bu yüzden komplikasyonlar oluşmadan sürece dahil olup önlemler almak rehabilitasyonun daha kolay ve etkili olmasını sağlamaktadır.

Anahtar Kelimeler: Rehabilitasyon; Yanık; Kontraktür; Egzersiz; Atel

Referanslar

  1. Pessina M, Ellis S. Burn management. Rehabilitation. The Nursing clinics of North America. 1997;32(2):365-374. [Crossref]  [PubMed]
  2. Yapıcı AK, Durmuş M, Ata E, Tekin M, Durusu L. Burn rehabilitation. Turk J Plast Surg. 2016;24(4):173-8 [Crossref]
  3. Serghiou MA, Niszczak J, Parry I, Richard R. Clinical practice recommendations for positioning of the burn patient. Burns. 2016 Mar;42(2):267-75. [Crossref]  [PubMed]
  4. Dewey WS, Richard RL, Parry IS. Positioning, splinting, and contracture management. Phys Med Rehabil Clin N Am. 2011 May;22(2):229-47, v. [Crossref]  [PubMed]
  5. Richard RL, Hedman TL, Quick CD, Barillo DJ, Cancio LC, Renz EM, et al. A clarion to recommit and reaffirm burn re- habilitation. J Burn Care Res. 2008 May-Jun;29(3):425-32. [Crossref]  [PubMed]
  6. Khor D, Liao J, Fleishhacker Z, Schneider JC, Parry I, Kowalske K et al. Update on the Practice of Splinting During Acute Burn Admission From the ACT Study. J Burn Care Res. 2022 May 17;43(3):640-645. [Crossref]  [PubMed]
  7. Şendur ÖF. Yanık Rehabilitasyonu. Beyazova M, Kutsal YG, editor: Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon. 3.baskı. Anka- ra:2016. p.1285-1291
  8. Palackic A, Suman OE, Porter C, Murton AJ, Crandall CG, Rivas E. Rehabilitative Exercise Training for Burn Injury. Sports Med. 2021 Dec;51(12):2469-2482. Epub 2021 Aug 2. [Crossref]  [PubMed]  [PMC]
  9. Porter C, Hardee JP, Herndon DN, Suman OE. The role of exercise in the rehabilitation of patients with severe burns. Exerc Sport Sci Rev. 2015 Jan;43(1):34-40. [Crossref]  [PubMed]  [PMC]
  10. O'Neil A, Hines D, Wirdzek E, Thornburg C, Murray D, Porter J. Early Mobilization, Early Ambulation, and Burn Therapy in the Acute Hospital Setting. Phys Med Reha- bil Clin N Am. 2023 Nov;34(4):733-754. [Crossref]  [PubMed]
  11. Twichell M. Inpatient Rehabilitation Following Burn Inju- ry. Phys Med Rehabil Clin N Am. 2023 Nov;34(4):755-765.doi: 10.1016/j.pmr.2023.06.002. [Crossref]  [PubMed]
  12. Williams T, Berenz T. Postburn Upper Extremity Occupa- tional Therapy. Hand Clin. 2017 May;33(2):293-304. [Crossref]  [PubMed]
  13. Keskin Y, Taştekin N, Kanter M, Top H, Özdemir F, Erboğa M, Taşpınar Ö, Süt N. The effect of magnetic field thera- py and electric stimulation on experimental burn healing. Turk J Phys Med Rehabil. 2019 Nov 22;65(4):352-360. [Crossref]  [PubMed]  [PMC]
  14. James DL, Jowza M. Principles of Burn Pain Management. Clin Plast Surg. 2017 Oct;44(4):737-747.Epub 2017 Jul 15. [Crossref]  [PubMed]
  15. Finnerty CC, Jeschke MG, Branski LK, Barret JP, Dz- iewulski P, Herndon DN. Hypertrophic scarring: the greatest unmet challenge after burn injury. Lancet. 2016 Oct 1;388(10052):1427-1436. [Crossref]  [PubMed]
  16. Lin TR, Chou FH, Wang HH, Wang RH. Effects of scar mas- sage on burn scars: A systematic review and meta-analysis. J Clin Nurs. 2023 Jul;32(13-14):3144-3154. [Crossref]  [PubMed]
  17. Johnson J, Greenspan B, Gorga D, Nagler W, Goodwin C. Compliance with pressure garment use in burn rehabilita- tion. J Burn Care Rehabil. 1994 Mar-Apr;15(2):180-8. [Crossref]  [PubMed]
  18. Hunt JL, Arnoldo BD, Kowalske K, Helm P, Purdue GF. Heterotopic ossification revisited: a 21-year sur- gical experience. Journal of burn care & research.2006;27(4):535-540 [Crossref]  [PubMed]
  19. Willebrand M, Low A, Dyster-Aas J, Kildal M, Andersson G, Ekselius L, Gerdin B. Pruritus, personality traits and cop- ing in long-term follow-up of burn-injured patients. Acta Derm Venereol. 2004;84(5):375-80. [Crossref]  [PubMed]
  20. Van Loey NE, Bremer M, Faber AW, Middelkoop E, Nieuwenhuis MK. Itching following burns: epidemiology and predictors. Br J Dermatol. 2008 Jan;158(1):95-100. [Link]
  21. Chung BY, Kim HB, Jung MJ, Kang SY, Kwak IS, Park CW, Kim HO. Post-Burn Pruritus. Int J Mol Sci. 2020 May 29;21(11):3880. [Crossref]  [PubMed]  [PMC]
  22. Moulton DL, Yngve DA, Evans EB. Spinal Deformities in Pediatric Burn Patients. Spine Deform. 2016 Mar;4(2):149-155. [Crossref]  [PubMed]
  23. Kowalske K, Holavanahalli R, Helm P. Neuropathy after burn injury. J Burn Care Rehabil. 2001 Sep-Oct;22(5):353-7; [Crossref]  [PubMed]
  24. Raipure A, Patil S, Pathan H. Effectiveness of Early Phys- iotherapy Rehabilitation Approach for Split Skin Graft- ing Post-burn in a Pediatric Patient. Cureus. 2023 Aug 25;15(8):e44083. [Link]
  25. Ohgi S, Gu S. Pediatric burn rehabilitation: Philosophy and strategies. Burns Trauma. 2013 Sep 18;1(2):73-9. [Crossref]  [PubMed]  [PMC]
  26. Yelvington M, Whitehead C, Turgeon L. Special Con- siderations for Pediatric Burn Injuries. Phys Med Re- habil Clin N Am. 2023 Nov;34(4):825-837. [Crossref]  [PubMed]