Yanık Tedavisinin Geleceği: Kök Hücre ve Rejenatif Tedavi

Prof. Dr. Emrah Şenel

Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Tıp Fakültesi, Bilkent Şehir Hastanesi, Çocuk Cerrahisi ABD, Ankara, Türkiye

ÖZET

Günümüzde yanık yaralanmaları, çoğunlukla düşük ve orta gelirli ülkelerde yaşanan ciddi sağlık sorunları ara- sında yer almakta ve her yıl binlerce kişi hayatını kaybetmektedir. Geleneksel yanık tedavisi, ölü dokuların temizlenmesi ve yanık alanlarının kapatılması üzerine kuruludur; ancak bu yöntemin donör sahanın az olduğu geniş yanıklarda büyük zorlukları vardır.

Kök hücreler, yanık tedavisinde umut verici bir alternatif sunmaktadır. Bu hücreler, yara iyileşmesini hızlandırarak, skar oluşumunu azaltma ve doku rejenerasyonunu destekleme kapasitesine sahiptir. Kök hücreler, büyüme faktörleri ve parakrin sinyal molekülleri üreterek, yarada yerleşik hücrelerin onarım süreçlerini aktive eder.

Yanık tedavisinde kök hücrelerin çeşitli kaynakları mevcuttur. Saç folikülü kök hücreleri, göbek kordonu kök hücreleri ve mezenkimal kök hücreler, önemli alternatiflerdir. Bu hücrelerin her biri, yara iyileşmesine farklı yollarla katkı sağlar.

Kök hücre tedavisinin yanı sıra, kök hücrelerden elde edilen eksosomlar ve şartlandırılmış ortamlardan elde edilen biyolojik ürünler de yara iyileşmesini desteklemektedir. Bu ürünler, enfeksiyon riskini azaltırken, yara iyileşme süreçlerini hızlandırır.

Sonuç olarak, kök hücre ve rejenatif tedavi yöntemleri, yanık tedavisinde gelecekte daha fazla önem kazanma potansiyeline sahiptir. Ancak, bu yöntemlerin standart tedavi haline gelmesi için daha fazla klinik çalışmaya ihtiyaç vardır.

Anahtar Kelimeler: Yanık; Kök hücre; Rejeneratif tıp

Referanslar

  1. Jeschke MG, van Baar ME, Choudhry MA, Chung KK, Gibran NS, Logsetty S. Burn injury. Nat Rev Dis Primers. 2020;6(1):11. [Crossref]  [PubMed]  [PMC]
  2. Jeschke MG, Patsouris D, Stanojcic M, Abdullahi A, Rehou S, Pinto R, et al. Pathophysiologic response to burns in the elderly. EBioMedicine. 2015;2 (10):1536-1548. [Crossref]  [PubMed]  [PMC]
  3. Jorgensen AM, Mahajan N, Atala A, Murphy SV. Advanc- es in Skin Tissue Engineering and Regenerative Medicine. J Burn Care Res. 2023;44(Suppl_1):S33-S41. [Crossref]  [PubMed]  [PMC]
  4. Infanger M, Schmidt O, Kossmehl P, Grad S, Ertel W, Grimm D. Vascular endothelial growth factor serum level is strongly enhanced after burn injury and correlated with local and general tissue edema. Burns. 2004;30(4):305-311. [Crossref]  [PubMed]
  5. Lian N, Li T. Growth factor pathways in hypertrophic scars: molecular pathogenesis and therapeutic implica- tions. Biomed Pharmacother. 2016;84:42-50. [Crossref]  [PubMed]
  6. Berlanga-Acosta J, Gavilondo-Cowley J, López-Saura P, González-López T, Castro-Santana MD, López-Mola E, et al. Epidermal growth factor in clinical practice - a review of its biological actions, clinical indications and safety im- plications. Int Wound J. 2009;6(5):331-346. [Crossref]  [PubMed]  [PMC]
  7. Abdul Kareem N, Aijaz A, Jeschke MG. Stem Cell Therapy for Burns: Story so Far. Biologics. 2021 Aug 31;15:379-397. [Crossref]  [PubMed]  [PMC]
  8. Francis E, Kearney L, Clover J. The effects of stem cells on burn wounds: a review. Int J Burns Trauma. 2019;9(1):1-12. [PMC]
  9. Huang L, Burd A. An update review of stem cell appli- cations in burns and wound care. Indian J Plast Surg. 2012;45(2):229-236. [Crossref]  [PubMed]  [PMC]
  10. Zhou P, Li X, Zhang B, Shi Q, Li D, Ju X. A human umbil- ical cord mesenchymal stem cell-conditioned medium/chi- tosan/collagen/β-glycerophosphate thermosensitive hydrogel promotes burn injury healing in mice. Biomed Res Int. 2019;20 19:5768285. [Crossref]  [PubMed]  [PMC]
  11. Hu MS, Borrelli MR, Lorenz HP, Longaker MT, Wan DC. Mesenchymal stromal cells and cutaneous wound heal- ing: a comprehensive review of the background, role, and therapeutic potential. Stem Cells Int. 2018;2018:6901983. [Crossref]  [PubMed]  [PMC]
  12. Xue L, Xu YB, Xie JL, Tang JM, Shu B, Chen L, et al. Ef- fects of human bone marrow mesenchymal stem cells on burn injury healing in a mouse model. Int J Clin Exp Pathol. 2013;6(7):1327-1336. [PMC]
  13. Wurzer P, Branski LK, Kamolz LP, Herndon DN, Fin- nerty CC. Fat and adipose-derived stem cell grafts in acute burns. J Burn Care Res. 2016;37(3):e302-e302. [Crossref]  [PubMed]  [PMC]
  14. Jiang W, Xu J. Immune modulation by mesenchymal stem cells. Cell Prolif. 2020;53(1):e12712. [Crossref]  [PubMed]  [PMC]
  15. Sharma RK, John JR. Role of stem cells in the management of chronic wounds. Indian J Plast Surg. 2012;45(2):237-243. [Crossref]  [PubMed]  [PMC]
  16. Lo Sicco C, Reverberi D, Balbi C, Ulivi V, Principi E, Pas- cucci L, et al. Mesenchymal stem cell-derived extracellular vesicles as mediators of anti-inflammatory effects: endorse- ment of macrophage polarization. Stem Cells Transl Med. 2017;6(3):1018-1028. [Crossref]  [PubMed]  [PMC]
  17. Du L, Lv R, Yang X, Cheng S, Ma T, Xu J. Hypoxic condi- tioned medium of placenta-derived mesenchymal stem cells protects against scar formation. Life Sci. 2016;149:51-57. [Crossref]  [PubMed]
  18. Nikolova MP, Chavali MS. Recent advances in biomaterials for 3D scaffolds: a review. Bioact Mater. 2019;4:271-292. [Crossref]  [PubMed]  [PMC]
  19. Kabat M, Bobkov I, Kumar S, Grumet M. Trends in mes- enchymal stem cell clinical trials 2004-2018: is efficacy optimal in a narrow dose range? Stem Cells Transl Med. 2020;9(1):17-27. [Crossref]  [PubMed]  [PMC]