Yanıkta Beslenme: Erişkin ve Çocuk

Uzm. Dyt. Burcu Özen Yeşil1
Prof. Dr. Çiğdem Seher Kasapkara2

1Ankara Bilkent Şehir Hastanesi, Çocuk Metabolizma Hastalıkları ve Klinik Nütrisyon, Ankara, Türkiye
2Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi, Ankara Bilkent Şehir Hastanesi, Çocuk Metabolizma Hastalıkları Kliniği, Ankara, Türkiye

ÖZET

Yanık, yetişkin ve çocuk hastalarda ciddi metabolik yanıtları tetikleyerek, hipermetabolik faza geçişle birlikte enerji ve protein gereksinimlerinde belirgin artışa neden olmaktadır. Yanık sonrası katabolizma süreci, doku kaybı, immün yanıt ve organ fonksiyonları üzerinde olumsuz etkilere yol açarken, tıbbi beslenme tedavisi bu olumsuzlukları azaltmakta kritik rol oynamaktadır. Yanık hastalarında enerji gereksinimleri, toplam vücut yüzey alanı, yanık derecesi ve hastanın genel sağlık durumu dikkate alınarak hesaplanmalıdır. İndirekt kalorimetri gibi altın standart yöntemlerle enerji gereksinimlerinin doğru bir şekilde belirlenmesi önerilmekte, bu yöntemin mevcut olmadığı durumlarda sıklıkla kullanılan enerji hesaplama formüllerine başvurulmaktadır. Ayrıca, makro ve mikro besin öğelerinin optimal düzeyde sağlanmasının hastaların iyileşme süreçlerini olumlu etkilediği görülmektedir. Oral, enteral ve parenteral beslenme yöntemleri arasındaki seçim, hastanın klinik durumu ve beslenme hedeflerine göre yapılmalı; her yöntemin avantajları ve potansiyel komplikasyonları göz önünde bulundurulmalıdır. Doğru ve zamanında uygulanan beslenme tedavisinin, yanık hastalarında morbidite ve mortalite oranlarını önemli ölçüde azaltabileceğini ve iyileşme sürecini hızlandırabileceğini ortaya koymaktadır.

Anahtar Kelimeler: Yanık; Nütrisyonel destek; Enteral beslenme

Referanslar

  1. WHO, 2018. Burns. Erişim Tarihi: 08.06.2024 [Link]
  2. Özkaya NK, Alğan S, Akkaya H, Yanıklı Hastanın Değer- lendirilmesi ve Tedavi Yaklaşımının Belirlenmesi. Ankara Medical Journal, 2014, 14.4. [Crossref]
  3. Demir İ, 2010-2019 Yılları Arasında Akdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi Adli Tıp Anabilim Dalı'nda Rapor Düzenlenen Yanık Olgularının İncelenmesi Tıpta Uzmanlık Tezi, 2021, Antalya
  4. Herndon D, ed "Chapter 4: Prevention of Burn Injuries". To- tal Burn Care (4th edt.) Edinburgh: Saunders. Ss. 46. ISBN: 978-1-4377-2786-9, 2012. [Link]
  5. Erman İE, Hastanemizde 2019-2022 Yılları Arasında Yanık Nedeniyle Tekrarlayan Anestezi Uygulanan Çocuk Hasta- ların Hastanede Kalış Süresini Etkileyen Faktörlerin Retros- pektif Analizi, Tıpta Uzmanlık Tezi, 2023, İstanbul
  6. Zwierello W, Piorun K, Skorka-Majewicz M, Maruszewska A, Antoniewski J, Gutowska I, Burns: Classification, Patho- pysiology and Treatment: a Review, Int. J. Mol. Sci. 2023, 24, 3749. Zwierello W, Piorun K, Skorka-Majewicz M, Maruszewska A, Antoniewski J, Gutowska I, Burns: Classifi- cation, Pathopysiology and Treatment: a Review, Int. J. Mol. Sci. 2023, 24, 3749. [Crossref]  [PubMed]  [PMC]
  7. Sierawska O, Mlkowska P, Taskin C, Hrynkiewicz R, Mer- towska P, Grywalska E and et al. Innate Immune System Response to Burn Damage-Focus on Cytokine Alteration, Int J Mol Sci. 2022 Jan; 23(2): 716. [Crossref]  [PubMed]  [PMC]
  8. Rojas Y, Finnerty CC, Radhakrishnan RS, Herndon DN "Burns: an Update on Current Pharmacotherapy". Expert Opin Pharmacother 13 (17): 2485-94, 2012. [Crossref]  [PubMed]  [PMC]
  9. Sarıgöl Ordin Y, Sütsünbüloğlu E, Yanık Yaraları ve Hemşire- lik Bakımı, Turkiye Klinikleri J Surg Nurs-Special Topics 2017;3(3):216-23, [Link]
  10. Hart DW, Wolf SE, Mlcak R, Chinkes DL, Ramzy PI, Obeng MK,et al. Persistence of Muscle Catabolism After Severe Burn.Surgery 2000;128:312-9. [Crossref]  [PubMed]
  11. Durmuş M, Muhsiroğlu Ö, Yapıcı AK, Bayram Y, Eski M, Yanıkta Tıbbi Beslenme Tedavisi, Turk J Plast Surg 2016;24(4):166 -172. [Crossref]
  12. Gutowska I, Zwierello W, Piorun K, Skorka-Majewicz M, Maciejewska-Markiewicz D, Kupnicka P, et al. The Extent of Burn Injury Significantly Affects Serum Microand Macro- element Concentrations in Patients on the First Day of Hos- pitalisation Nutrients 2022, 14, 4248. [Crossref]  [PubMed]  [PMC]
  13. Berger M. Basics in clinical nutrition: Nutritional support in burn patients. E-ESPEN, The European e-journal of Clinical Nutrition and Metabolism 2009; 4: e308-12. [Crossref]
  14. Sabuncular G, Acar Tek N, Yanık Yaralanmalarında Enerji Metabolizması ve Enerji Gereksiniminin Belirlenmesinde Güncel Yaklaşımlar, Türkiye Klinikleri Journal of Health Sciences, 2017, doi: 10.5336/healthsci.2016-52847. [Link]
  15. Aydoğan C, Ekici Y, Yanık Hastalarında Beslenme,Türk Yoğun Bakım Derneği Dergisi / Journal of the Turkish Society of Intensive Care 2012;10: 74-83. [Crossref]
  16. Sobotka L. Klinik Nütrisyonun Temelleri (H. Gündoğdu Çev.Ed.). Yanık Hastalarında Nütrisyon Desteği. Bayt Bilim- sel Araştırmalar. Ankara. 2013.s.563-73.
  17. Shields BA, Nakakura AM, Nutrition Considerations for Burn Patients: Optimizing Recovery and Healing, Eur. Burn J. 2023, 4, 537-547. [Crossref]  [PubMed]  [PMC]
  18. Rousseau AF, Losser MR, Ichai C, Berger MM. ESPEN Endorsed Recommendations: Nutritional Therapy in Major Burns. Clin Nutr 2013; 32: 497-502. [Crossref]  [PubMed]
  19. Mcclave SA, Taylor BE, Martindale RG, Warren MM, Johnson DR, Braunschweig C, et al. Guidelines for the Provision and Assessment of Nutrition Support Therapy in the Adult Critically İll Patient: Society of Critical Care Medicine (SCCM) and American Society for Parenteral and Enteral Nutrition (ASPEN), JPEN J Parenter Enteral Nutr. 2016 Feb;40(2):159-211. [Crossref]  [PubMed]
  20. Aslanalp Ç, Yatarak Tedavi Gören Yanık Hastalarının Beslenme Durumları ile İlgili Biyokimyasal Bulgularının Be- lirlenmesi, Başkent Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2013, Ankara. [Link]
  21. Rodriguez NA, Jeschke MG, Williams FN, Kamolz LP, Herndon DN. Nutrition in Burns: Galveston Contributions. JPEN J Parenter Enteral Nutr. 2011 Nov;35(6):704-14. [Crossref]  [PubMed]  [PMC]
  22. Hall KL, Shahrokhi S, Jeschke MG, Enteral Nutrition Support in Burn Care: A Review of Current Recommen- dations as Instituted in the Ross Tilley Burn Centre Nutri- ents 2012, 4(11):1554-1565. [Crossref]  [PubMed]  [PMC]
  23. Williams FN, Branski LK, Jeschke MG, Herndon DN. What, How, and How Much Should Patients with Burns be Fed? Surg Clin North Am 2011; 91(3): 609-29. [Crossref]  [PubMed]  [PMC]
  24. Berger, MM, Reintam-Blaser A, Calder PC, Casaer M, Hies- mayr MJ, Mayer K, et al. Monitoring Nutrition in the ICU. Clin. Nutr. 2019, 38, 584-593. [Crossref]  [PubMed]
  25. Berger MM, Baines M, Raffoul W, Benathan M, Chiolero RL, Reeves C, et al. A. Trace Element Supplementation Af- ter Major Burns Modulates Antioxidant Status and Clinical Course by way of Increased Tissue Trace Element Concen- trations. Am. J. Clin. Nutr. 2007, 85, 1293-1300. [Crossref]  [PubMed]
  26. He QL, Gao SW, Qin Y, Huang RC, Chen CY, Zhou F, et al. Gastrointestinal Dysfunction Is Associated with Mortality in Severe Burn Patients: A 10-Year Retrospective Observa- tional Study from South China, Mil Med Res,2022, 9(1):49. [Crossref]  [PubMed]  [PMC]
  27. Prabhu Dayal S, Nutrition in Burn Patient , Journal of Mahat- ma Gandhi Institute of Medical Sciences 21(1):p 8-11, Jan- Jun 2016. [Crossref]
  28. Song J, Wolf SE, Wade CE, Ziegler TR, Specialized Nutri- tion Support in Burns, Wasting, Deconditioning, and Hyper- metabolic Conditions. In: Marriott BP, Birt DF, Stallings VA, Yates AA. (eds.), 2020, Present Knowledge in Nutrition 11 ed. [Crossref]  [PMC]
  29. Radzikowska-Büchner E, Lopuszynska I, Flieger W, Tobiasz M, Maciejewski R, Flieger J, An Overview of Recent Developments in the Management of Burn In- juries, Int J Mol Sciö2023 Nov 15;24(22):16357. [Crossref]  [PubMed]  [PMC]
  30. Martindale RG, McClave SA, Vanek VW, McCarthy M, Roberts P, Taylor B, et al. American College of Critical Care Medicine; et al. Guidelines for the Provision and Assessment of Nutrition Support Therapy in the Adult Critically ill Pa- tient: Society of Critical Care Medicine and American Soci- ety for Parenteral and Enteral Nutrition: Executive summary. Crit. Care Med. 2009, 37, 1757-1761. [Crossref]  [PubMed]
  31. Yılmaz Çelebi M, Şahinkaya Ş, Cem E, Gülderen M, Kaçar P, Ergün D ve ark. Pediyatrik Yanık Hastalarında Kan Dolaşımı Enfeksiyonlarına Neden Olan Mikroorganizmaların Dağılımı ve Direnç Paterni, J Pediatr Inf 2023;17(3):169-175, DOI: 10.5578/ced.20239717. [Crossref]
  32. Ardahan E, Yıldırım Sarı H, Pediyatrik Yanık Olgularında Besin Desteği, Çocuk Cerrahisi Dergisi 30(2):106-113, 2016 doi:10.5222/JTAPS.2016.106. [Crossref]
  33. Clark A, Imran J, Madni T, Wolf SE. Nutrition and Metab- olism in Burn Patients. Burns Trauma. 2017;5:11. [Crossref]  [PubMed]  [PMC]
  34. Özen Yeşil B, Kasapkara ÇS. Çocuk Yanık Hastalarında Hipermetabolizma ve Beslenme. Abeş M, editör. Çocuklar- da Yanıklara Yaklaşım ve Tedavi. 1. Baskı. Ankara: Türki- ye Klinikleri; 2024. p.59-63. [Link]
  35. Valentini M, Seganfredo FB, Fernandes SA. Pediatric Enter- al Nutrition Therapy for Burn Victims: When Should be Ini- tiated? Rev Bras Ter Intensiva. 2019; 31(3):393-402. [Crossref]  [PubMed]  [PMC]
  36. Natarajan M, Sekhar R. Nutrition in Burns Patient. J Med Dent Sc. 2015; 14:38-54. [Link]
  37. Bul C. Nutrition Treatment in Pediatric Burn Patients. Clin Sci Nutr. 2020; 2(2):53-67. [Crossref]
  38. Mehta NM, Skillman HE, Irving SY, Coss-Bu JA, Vermily- ea S, Farrington EA, et al. Guidelines for the Provision and Assessment of Nutrition Support Therapy in the Pediatric Critically ill Patient: Society of Critical Care Medicine and American Society for Parenteral and Enteral Nutrition. J Par- enter Enteral Nutr. 2017;41(5):706-42. [Crossref]  [PubMed]
  39. Mook E, Hankard R. Glutamine Supplementation in Sick Children: Is it Beneficial? J Nutr Metab. 2011;1-40. [Link] https:// pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/22175008/ [Crossref]  [PubMed]  [PMC]