Yanıkta Epidemiyoloji

Op. Dr. Nadire Dinç1
Uzm. Dr. Bayram Burulday2

1Şanlıurfa Mehmet Akif İnan Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Yanık Ünitesi, Şanlıurfa, Türkiye
2Gaziantep Şehir Hastanesi, Çocuk Cerrahisi Kliniği, Gaziantep, Türkiye

ÖZET

Yanık yaralanmaları toplumlar ve devletler için ciddi tıbbi ve mali bir yük oluşturmaktadır. Bunun azaltılması için en etkili ve ucuz yöntem; yapılacak iyi bir epidemiyolojik analiz ile risk faktörlerinin belirlenmesi, alınacak önlemlerin ve verilecek eğitimlerin planlanmasıdır. Dünya da farklı coğrafyalar arasındaki sosyo-kültürel faktörlerin farklılıklar, gelişmişlik dereceleri ve sanayileşme seviyeleri arasındaki farklılıklar yanık demografik yapısını ve sonuçlarını etkilemektedir. Dünya genelinde en yüksek yanık yaralanması görülen bölgeler Afrika, Güney Doğu Asya ve Doğu Akdeniz bölgeleridir. Yanık yaralanması ve tedavisinin geçmişi tarih boyunca var olmasına rağmen, tedavideki en büyük ilerlemeler son yüzyılda olmuştur ve hala da davam etmektedir. Bu gelişmeler gelişmiş ülkelerde morbidite ve mortalite oranlarının azalması olarak kendini göstermektedir.

Anahtar Kelimeler: Yanık; Epidemiyoloji

Referanslar

  1. World Health Organization. Available from: 28 Mart 2018. [Link]
  2. Iqbal T, Saaiq M, Ali Z. Epidemiology and outcome of burns: Early experience at the country's first national burns Centre. Burns 2013;39:358-62. [Crossref]  [PubMed]
  3. WHO, 2018, Burn, Fact sheets.Accessed August 22, 2020 [Link]
  4. Chinweuba AU, Chinweuba IS, Diorgu FC, et al. Economic burden of moderate to severe burns and its association with health-related quality of life of Nigerian women. BMC women's health. 2021; 21(1): 1-13. [Crossref]  [PubMed]  [PMC]
  5. Institute for Health Metrics and Evaluation. The Global Burden of Disease: 2010 Update. IHME, Seattle. (Accessed 7 June 2020). [Link]
  6. Abazari M, Ghaffari A, Rashidzadeh H, et al. A Systematic Review on Classification, Identification, and Healing Process of Burn Wound Healing. The International Journal of Lower Extremity Wounds, 2020. 1534734620924857. [Crossref]  [PubMed]
  7. Centers for Disease Control and Prevention. Injury Prevention & Control: Data & Statistics.(WISQARS); 2016.Accessed June 19, 2019. [Link]
  8. Al B, Yildirim C, Coban S, et al. Mortality factors in flame and scalds burns: our experience in 816 patients. Ulus Travma Acil Cerrahi Derg. 2009; 15(6): 599-606. [PubMed]
  9. Zheng Y, Lin G, Zhan R, Qian W, Yan T, Sun L et al. Epidemiological analysis of 9,779 burn patients in China: An eight-year retrospective study at a major burn center in southwest China. Exp Ther Med 2019;17(4): 2847-2854. [Crossref]
  10. World Health Organization. Burns. Published March 6, 2018. Accessed May 25, 2020. [Link]
  11. American Burn Association. Burn incidence and treatment in the United States: 2016. Accessed May 25, 2020. [Link]
  12. Schmid DM. The National Law Review: Burn injuries: statistics, classifications, & causes. Stark & Stark. Personal Injury Law Journal. Published December 17,2015. Accessed May 25, 2020. [Link]
  13. WHO. Burns.(6 March 2018). (Accessed 24 Aug 2020). [Link]
  14. Akkoç F, Özdemir M. Dicle Üniversitesi Yanık Merkezinde 2011-2020 Yılları Arasında Tedavi Edilen Yanık Hastalarının Epidemiyolojik Olarak İncelenmesi. 2022, Cilt: 49 Sayı: 1, 229 - 235, 11.03.2022 https://doi.org/10.5798/ dicletip.1086407 [Crossref]
  15. Coruh A, Dogan F, Gunay GK. An undescribed scalding, "çökelek" burns in Turkish children: is acidic effect the reason of high mortality and double-hit injury? J Burn Care Res 2007; 28(6): 861-864. [Crossref]  [PubMed]
  16. Duan WQ, Xu XW, Cen Y, Xiao HT, Liu XX, Liu Y. Epidemiologic Investigation of Burn Patients in Sichuan Province, China. Med Sci Monit 2019; 30;25: 872-879. [Crossref]  [PubMed]  [PMC]
  17. Albayrak A, Aylu B. A comparison of the morbidity and mortality of tandir burns and non tandir burns: experience in two centers. Ulus Travma Acil Cerrahi Derg 2011;17(4): 323-328. [Crossref]  [PubMed]
  18. Palmieri TL, Przkora R, Meyer WJ 3rd, Carrougher GJ. Measuring burn injury outcomes. Surg Clin North Am. 2014 Aug;94(4):909-16. [Crossref]  [PubMed]
  19. Gaucher S, Grabar S, Fragny D, Lecam B, Stéphanazzi J, Wassermann D. Burns in older people. Epidemiology, surgical management and outcome in a university hospital referral burn unit, 1994-2004. Eur Geriatr Med. 2012;3:43-8. [Crossref]