Doç. Dr. Hasan Murat Ergani¹
Prof. Dr. Sinan Öksüz²

¹Bilkent Şehir Hastanesi, Plastik, Rekonstrüktif ve Estetik Cerrahi Kliniği, Ankara, Türkiye
²SBÜ Gülhane EAH, Plastik Rekonstrüktif ve Estetik Cerrahi Kliniği, Ankara, Türkiye

ÖZET

Yara iyileşmesi, travma sonrası vücutta meydana gelen kritik bir süreçtir ve üç aşamadan oluşur: inflamatuar, proliferatif ve matris remodeling aşamaları. Bu süreçte, inflamasyon fazının aşırı yanıtı, keloid ve hipertrofik skar oluşumuna yol açabilir. Keloid, orijinal yara sınırlarını aşan, aşırı ekstraselüler matriks üretimi ile karakterize bir iyileşme yanıtı iken, hipertrofik skar ise, orijinal yara sınırları içinde kalan ve travmaya karşı aşırı proliferatif yanıt gösteren bir iyileşme yanıtıdır. Yanık hastalarında, hipertrofik skar gelişimi genellikle 2 ay içinde başla- makla birlikte, 12-18 ay boyunca skarda boyut değişimi görülebilir. Uzamış inflamasyon fazı, hipertrofik skar gelişiminin en önemli prediktörüdür.

Keloid tedavisi, hipertrofik skara göre daha zordur ve hastalar üzerinde psikososyal etkileri daha fazladır. İnterlökin-6 (IL-6) gibi inflamatuar mediyatörler, keloid ve hipertrofik skar oluşumunda önemli roller üstlenmektedir. Güncel tedavi yaklaşımları, cerrahi müdahalenin yanı sıra steroid enjeksiyonları, silikon uygulamaları, lazer tedavisi ve kompresyon terapisini içermektedir. Kompresyon tedavisi, kan akımını azaltarak kolajen remodelingini desteklerken; lazer tedavisi ise kolajen oluşumunu teşvik eder.

Cerrahi tedavi, skar kontraktürü ve deformitelerinde ana tedavi yöntemi olarak öne çıkmaktadır. Sonuç olarak, hipertrofik skar ve keloid yönetimi, plastik cerrahinin çözülmesi gereken önemli alanlarından biridir. Teknolojik ve moleküler düzeydeki gelişmelerin, bu durumların tedavisinde etkili olacağı öngörülmektedir.

Anahtar Kelimeler: Yanıklar; Hipertrofik skar; Keloid; Yara iyileşmesi; İnflamasyon