Yara Örtüleri

Op. Dr. Aydın Hakan Küpeli

Necip Fazıl Şehir Hastanesi, Genel Cerrahi Kliniği, Kahramanmaraş, Türkiye

ÖZET

Kronik yara, dört haftada hiçbir iyileşme belirtisi göstermeyen veya altı-sekiz haftada tamamen iyileşmeyen yara olarak tarif edilir. Kronik yaraların en sık sebepleri diyabetik ayak, venöz yetmezlik yarası, dekübit ülseri, arteriyel yetmezlik yarası, majör yanıklar ve radyasyona bağlı hasar olarak sayılabilir. Yara tedavisindeki güncel klinik araştırmalar yarada nemli ortam oluşturulmasının, yaranın epitelizasyonunu ve iyileşmesini hızlandırdığını göstermektedir. Günümüzde bu yaklaşıma uygun olarak geliştirilen birçok modern yara bakım örtüsü bulunmaktadır. Yara örtüleri temel olarak geçici ve kalıcı olmak üzere iki gruba ayrılır. Geçici örtüler; klasik (konvansiyonel) örtüler, sentetik örtüler ve diğerleri olmak üzere üçe ayrılır. Sentetik örtüler de; şeffaf filmler, hidrosellüler süngerler, köpükler, hidrojeller, hidrokolloidler ve aljinatlar olarak altı ana başlıktan oluşur.

Antimikrobiyal örtüler, kollajenler ve özel içerikli örtüler diğerleri başlığı altında sıralanabilir. Biobrane ve Trascyte ise biyosentetik yapıda olan yeni nesil örtülerdendir. Kronik yara ve yanık tedavisinde kullanılan bu ürünlerin rasyonel kullanımı; etkili sonuç alma ve yaranın doğru tedavi edilmesi ve maliyet açısından son derece önemlidir. İşte tüm bu nedenlerden dolayı klinisyen kendi bilgi, birikim ve tecrübelerine dayanarak doğru has- tada, doğru ürünü, doğru zamanda, doğru teknikle uygulamalıdır. Teknolojinin olağanüstü gelişimiyle birlikte, önümüzdeki yıllarda belki de yapay zeka teknolojisiyle, hastanın genel sağlık bilgileriyle, yarasının 3 boyutlu görüntüleri birleştirilerek ‘yaraya spesifik örtü’ (wound spesific dressing) geliştirilecek ve yara bakımında yeni bir dönem başlayacaktır.

Anahtar Kelimeler: Yara; Kronik; Yara örtüsü; Hidrokolloid; Aljinat; Biobrane; Transycte

Referanslar

  1. Eaglstein, William H. Historical aspects of wound healing. Basıc and clınıcal Dermatology. 33 2005; 1. [Link]
  2. Ovington, Liza G. The evolution of wound management: ancient origins and advances of the past 20 years. Home Healthcare. 2002; Now 20.10652-656. [Link]
  3. Sipos P, Gyory H, Hagymasi K, Ondrejka P, & Blazovics A. Special wound healing methods used in ancient egypt and the mythological background. World J Surg. 2004;28(2): 211-216. [Crossref]  [PubMed]
  4. Lazarus GS, Cooper DM, Knighton DR, Margolis DJ, Per- coraro RE, Rodeheaver G et al. Definitions and guidelines for assessment of wounds and evaluation of healing. Arch Dermatol. 1994; 130:489-493. [Link]
  5. Harding KG,Morris HL and GK1122073 Patel. Healing chronic wounds Bmj. 2002; 324.7330 ; 160-163. [Crossref]  [PubMed]  [PMC]
  6. Kurtoğlu AH, Karataş A. Yara Tedavisinde Güncel Yak- laşımlar: Modern Yara Örtüleri. Ankara Eczacılık Fakültesi Dergisi.2009; 38 (3), 211-132. [Crossref]
  7. Eastman MS. Wound Dressing Categories. Plastic Surgery Nursing. 2005; 25 (2), 95-99. [Crossref]  [PubMed]
  8. Powers JG, Higham C, Broussard K,Philips TJ. Wound healing and treating wounds. Chronic wound care and management. J Am Acad Dermatol. 2016; 74: 607-25. [Crossref]  [PubMed]
  9. Schultz GS, Barillo DJ, Mozingo DW,Chin GA. Wound bed prepara¬tion and a brief history of TIME. Int Wound J. 2004; Apr;1(1):19-32. [Crossref]  [PubMed]  [PMC]
  10. Öztaş P. Yara İyileşmesi, bakımı ve tedavisi. Ankara Eğitim ve Araştırma Hastanesi Tıp Dergisi. 2021; 54(2), 341-351. [Crossref]
  11. Falanga V. Advanced treatments for non-healing chronic wound. Ewma Journal. 2004;4(2):4-7. [Link]
  12. Morgan DA. Formulary of Wound Management Products a guide for healthcare staff 10th edition. Warwick Printing Co. Ltd. UK. 1997. [Link]
  13. Civelek B, Çelebioğlu S, Erbaş O,Yavuz E. Yanık Teda- visinde Yara Örtüsü Seçenekleri. Türk Plastik Rekonstrüktif ve Estetik Cerrahi Dergisi. 2007;15(2), 67-72. [Link]
  14. Sai K, Mary B. Collagen based dressings a review burns. 2000; 26:54-62. [Crossref]  [PubMed]
  15. Hansbrough FJ. Current status of skin replacements for coverage of extensive burn wounds. J Trauma. 1990;30 (12) 155-162. [Crossref]  [PubMed]
  16. Bolton L, McNees P, van Rijswijk L, de Leon J, Lyder C, Kobza L, et al. Wound-healing out comes using standard- ized assesment and care in clinical practice. J Wound Osto- my Continence Nurs. 2004;31:65-71. [Crossref]  [PubMed]
  17. Harding KG, Jones V, Price P. Topical treatment: which dress- ing to choose Diabetes Metab. Res. Rev. 2000;16, 47-50. [Crossref]
  18. Seaman J. Dressing selection in chronic wound manage- ment J. Am. Podiatr.Med. Assoc.,2002;92(1), 24-33. [Crossref]  [PubMed]
  19. Alvarez OM, Mertz PM, Eaglste in WH. The effect of oc- clusive dressings on collagen synthesis and re-epitheli- alization in superficial wounds. J Surg Res. 1983;35:142-8. [Crossref]  [PubMed]
  20. Abdelrahman T, Newton H. Wound dressings: Principles and Practice Surgery. 2011;29(10):491-5. [Crossref]
  21. Meaume S, Dissemond J, Addala A, Vanscheidt W, Stücker M, Goerge T et al. Evaluation of two fibrous wound dress- ings for the management of leg ulcers: results of a Europe- an randomised controlled trial (Earth Rct). J Wound Care. 2014;23(3):105-6, 108-11, 114-6. [Crossref]  [PubMed]
  22. Ravnskog FA, Espehaug B, Indrekvam K. Randomised clinicaltrial comparing Hydrofiber and alginate dressings post-hipreplacement. J Wound Care. 2011;20(3):136-42. [Crossref]  [PubMed]
  23. Mosti G, Magliaro A, Mattaliano V, Picerni P, Angelotti N. Comparative study of two antimicrobial dressings in infect- edleg ulcers: a pilot study. J Wound Care. 2015;24(3):121-2. [Crossref]  [PubMed]
  24. Verbelen J, Hoeksema H, Heyneman A, Pirayesh A, Mon- streyS. Aquacel® Ag dressing versus Acticoat™ dressing in partial thickness burns: a prospective, randomized, con- trolled study in 100 patients. Part 1: burn wound healing. Burns. 2014;40(3):416-27. [Crossref]  [PubMed]
  25. Lawrence, J. Chris. Dressings and wound infection. The American Journal of Surgery. 1994;167.1 S21-S24. [Crossref]  [PubMed]
  26. Kaya Tİ, Bostancı S. Sentetik Örtüler. T Klin J Dermatol. 1997;7: 65-73. [Link]
  27. Hanna JR, Giacopelli JA. A Review of Wound Healing and Wound Dressing Products The Journal of Foot and Ankle Surgery.1997; 36(1), 2-14. [Crossref]  [PubMed]
  28. Boateng JS, Matthews KH, Stevens HNE, Eccleston GM. Wound Healing Dressings and Drug Delivery Systems: A Review J. Pharm. Sci. 2007;97(8), 2892-2923. [Crossref]  [PubMed]
  29. Gupta B, Roopali A, and Alam MS. Textile-based smart wound dressings. 2010. [Link]
  30. Mudge EJ. Recent accomplishments in wound healing. In- ternational wound journal. 2015;12.1 : 4-9. [Crossref]  [PubMed]  [PMC]
  31. Calianno C. How to choose the right treatment and dress- ing for the wound. Nurs Manag (Harrow) 2003;Suppl:6-10, 12-4; quiz 14-5. [Crossref]
  32. Topalan M, and Aktaş Ş. Güncel Yönleriyle Kro- nik Yara. 2010. [Link]
  33. Guggisberg E,Terumalal K,Carron JM,Rapin CH. New per- spectives in the treatment of decubitus ulcers. Journal of Palliative Care. 1992;8.2: 5-10. [Crossref]  [PubMed]
  34. Hampton S. A small study in healing rates and symptom control using a new sheet hydro gel dressing. J Wound Care. 2004;13:297-300. [Crossref]  [PubMed]
  35. Hollinworth H. Pain relief. Nurs Times. 2001;97:63-6. [PubMed]
  36. Eisenbud D, Hunter H, Kessler L, Zulkowski K. Hydro- gel wound dressings: where do we stand in 2003? Ostomy Wound Management. 2003;49:52-7. [Link]
  37. Dunn LJ, Wilson P. Evaluating of permeability of hydro- colloid dres sings to multi-resistant Staphylococcus aureus. Pharm J. 1990; 248: 50.
  38. Moura LI, Dias AM, Carvalho E, de Sousa HC. Recent advances on the development of wound dressings for di- abetic foot ulcer treatment -a review. Acta Biomater. 2013;9(7):7093-114. [Crossref]  [PubMed]
  39. Balasubramani M, Kumar T, Babu M. Skin substitutes: a review. Burns. 2001; 27:534-544. [Crossref]  [PubMed]
  40. Sheridan L, Tompkins R. Skin substitutes in Burns.Burns. 1999; 25 : 97-103. [Crossref]  [PubMed]
  41. Ohura N, Ichioka S, Nakatsuka T, Shibata M. Evaluating dressing materials for the prevention of shear force in the treatment of pressure ulcers. J Wound Care. 2005;14:401-4. [Crossref]  [PubMed]
  42. Kannon GA, Garrett AB. Moist wound healing with occlu- sive dressings: a clinical review. Dermatol Surg. 1995;21: 583-90. [Crossref]  [PubMed]
  43. Kim JO, Park JK, Kim JH, Jin SG, Yong CS, Li DX et al. Development of polyvinyl Alcohol-sodium alginate gel-ma- trix based wound dressing system containing nitrofurazone Int. J. Pharm.2008; 359, 79-86. [Crossref]  [PubMed]
  44. Piacquadio D, Nelson DB. Alginates: a new dressing alter- native. J Dermatol Surg Oncol 1992;18:992-5. [Crossref]  [PubMed]
  45. Sibbald RG, Ovington LG, Ayello EA, Goodman L, Elliott JA. Wound bed preparation 2014 update: management of critical colonization with a gentian violet andmethylene blue absorbent antibacterial dressing and elevated levels of matrix metalloproteases with an ovine collagen extra- cellular matrix dressing. Adv Skin Wound Care. 2014;27(3 Suppl 1):1-6. [Crossref]  [PubMed]
  46. Ovington LG. Advances in wound dressings. Clin Derma- tol.2007;25(1):33-8. [Crossref]  [PubMed]
  47. Chattopadhyay S, Raines RT. Review collagen based bioma- terials for wound healing. Biopolymers 2014;101(8):821-33. [Crossref]  [PubMed]  [PMC]
  48. Aktaş Ş. Farklı bir yara bakım ürünü grubu: Kollajen, OR- C+kollajen, ORC+Ag+kollajen. Güncel Yönleriyle Kronik Yara. İstanbul: İstanbul Tıp Fakültesi. 2010; p.215-26. [Link]
  49. Hansbrough FJ, Franco SE. Skin replacements.Clin Plast Surg. 1998;25;407-23, 1998. [Crossref]  [PubMed]
  50. Hansen SL, Voight DW, Wielbhaus P, Chester P. Using skin replacement products to treat burns and wounds. Adv in Skin and Wound Care. 2001; 14:37-46. [Crossref]  [PubMed]